Ишлаб чикариш омиллари ва ишлаб чикариш омилларининг чекли махсулдорлигининг камайиш конуни

Изокванта - бу бир хил ҳажмдаги маҳсулотни ишлаб чиқаришни таъминлайдиган ишлаб чиқариш омиллари сарфлари комбинацияларини ифодаловчи эгри чизиқдир.

Демак, 1-расмда учта изокванта тасвирланган
Q₁ , Q₂
ва Q₃ . Графикнинг горизонтал ўқи

бўйича меҳнат сарфи, вертикал ўқ бўйича капитал сарфи кўрсатилган. Масалан, Q₁

изоквантанинг ҳар бир нуқтаси координаталари 60 дона стул ишлаб чиқариш учун сарфланадиган меҳнат ва капитал сарфларини кўрсатади. А нуқтада 60 дона стул ишлаб чиқариш учун уч бирлик капитал ва бир бирлик меҳнат сарфланган бўлса, B нуқтада ушбу 60 дона стул ишлаб чиқариш учун бир бирлик капитал ва уч бирлик меҳнат сарфланади.

Q₂ изокванта нуқталари 80 дона стулни меҳнат ва капитал сарфларининг ҳар хил

комбинацияларида ишлаб чиқариш мумкинлигини ифодалайди. Расмда Q₂
изоквантанинг

C, D, E ва F нуқталарида меҳнат ва капитал сарфларининг ҳар хил комбинацияларида 80

дона стул ишлаб чиқарилади. Худдий шундай
Q₃ изоквантанинг
M , N
ва T нуқталари

ҳам ҳар хил ишлаб чиқариш омиллари сарфида 100 та стул ишлаб чиқаришни таъминлайди.

1-расмдан кўриниб турибдики
Q₃ изокванта ^Q2
изоквантадан ўнгроқ ва

юқорироқда жойлашгани учун унга тўғри келадиган ишлаб чиқариш ҳажми
^Q₂ никидан

кўпроқ.
^Q2 изокванта эса
^Q1 га нисбатан ўнгроқ ва юқорироқда жойлашгани учун унга

тўғри келадиган ишлаб чиқариш ҳажми ^Q2 никидан кўпроқ.
Демак, изокванталар чапдан ўнгга ва юқорига қараб жойлашиб борса, уларга тўғри келадиган ишлаб чиқариш ҳажми ҳам мос ҳолда ошиб боради. 1-расмдаги изокванталар

учун Q₁  Q₂  Q₃
деб ѐзишимиз мумкин.

Изокванталарни бундай тартибда жойлашишини иккита омилдан, яъни меҳнат ва капитал сарфларига боғлиқ ишлаб чиқариш функцияси ѐрдамида кўриб чиқамиз.
Қуйидаги ишлаб чиқариш функцияси берилган бўлсин:

Q  f L, K 
(1)

расм).
(1)-функциянинг уч ўлчовли фазодаги графиги қуйидаги кўринишда бўлади (2-


Q

Q’₃

Q’₂
Q’₁
K
0

2-расм. Ишлаб чиқариш функцияси графиги ва унинг

Q₁ , Q₂ ва Q₃ даражадаги чизиқлари.

Расмда (1) ишлаб чиқариш функцияси графиги берилган, у ярми кесилган қозонни

эслатади.
Q^' ,Q^' ,Q^'
лар функциянинг маълум қийматлари бўлиб, улар функциянинг

1 2 3
даража чизиқлари дейилади. Бу ерда функциянинг даража чизиқларига тўғри келувчи маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмлари қуйидаги тенгсизликни қаноатлантиради:
Q^'  Q^'  Q^' .
1 2 3

Функциянинг даража чизиқларининг
0LK текислигига проекцияси
Q₁ , Q₂
ва Q₃

изокванталар ҳисобланади. Ишлаб чиқариш функциясининг юқори даража чизиғига тўғри келувчи изоквантага юқори маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми тўғри келади. Расмдан кўриниб турибдики, изокванталар бир-бири билан кесишмайди.