«ishlab chiqarish texnologiyalari» fakulteti «oziq-ovqat texnologiyasi» kafedrasi

26.2.4.Yog'larni kislota sonini tuzli usul bilan aniqlash.
Bu usuldan rafinasiyalanmagan paxta moyining kislota sonini aniqlash uchun foydalaniladi.
Usulning asosiy xususiyati shundaki, bunda erituvchi qo'llanilmaydi. Fazalarni aniq ajratish uchun natriy xlorning suvdagi to'yingan neytral eritmasidan foydalaniladi. Titrlash indikator - fenolftalein ishtirokida olib boriladi. Ishqor, barcha erkin yog' kislotalarini bog'lagandan so'ng uning ortiqcha miqdori natriy xlor eritmasiga o'tib eritmani och pushti rangga bo'yaydi.
Natriy xlor sovunning gidrolizini to'xtatadi va titrlash paytida emulsiyalarning hosil bo'lishini oldini oladi.
Asbob, reaktiv va materiallar: 4-sinf laboratoriya tarozisi; 100 yoki 200 sm³ hajmli silindrsimon maxsus shisha idish (sklyanka), 0,1 sm³ bo'linishli 25 sm³ hajmli byuretka, kaliy gidroksidni 0,25n yoki 0,1n suvli yoki spirtli eritmasi, natriy xlorning 35-36%li eritmasi, fenolftalein.
Ishning bajarilishi. Texnik tarozida 10 gr yog' tortilib, kolbaga solinadi va unga 50-60 ml NaCl eritmasi hamda 0,5 ml fenolftalein eritmasi quyiladi, kolbaning usti qopqoq bilan yopilib aralashtiriladi va 0,1 n kaliy gidroksid eritmasi bilan titrlanadi (agar kislota soni kattaroq bo'lsa 0,25 n ishqor eritmasini ishlatsa bo'ladi). Titrlashda har 4-5 tomchi ishqor qo'shilganda chayqatiladi va chayqatish suyuqlikning pastki qatlamidagi rang yo'qolguncha davom ettiriladi. Agar chayqatish vaqtida rang sekin asta yo'qolishni boshlasa kolbaga 1-2 tomchi ishqor eritmasi qo'shilgandan keyin silkitiladi.
Titrlash suyuqlikning pastki qatlamida 30 sek davomida yo'qolmaydigan pushti rang hosil bo'lguncha davom ettiriladi.
Kislota soni (8) formula bo'yicha hisoblanadi.
Parallel aniqlashlar orasidagi farq nisbiy 15%dan oshmasligi kerak.

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Y.Qodirov, D. Ravshanov, A. Ruziboyev “O‘simlik moylari ishlab chiqarish texnologiyasi”. Darslik. “Choipon ”, Toshkent, 2014, - 320 b
   
2. 
   Wolf Hamm, Richard J. Hamilton, Gijs Calliauw. Edible Oil Processing, 2nd Edition. - USA, Wiley-Blackwell. 2013, 342 pages.