Қишлоқ хўжалик фитопатологияси фанининг мақсади ва вазифалари

Қарши кураш чоралари: 
Оралиқ ўсимликларни йўқотиш. Фосфорли ва калийли ўғитлар ўсимликни занг 
касаллигига бўлган чидамлилигини оширади. Занг касаллиги кўплаб пайдо бўлганида импакт 25 % 
ли - 0,25 -0,5 л/га, ўсимликни ўсув даврида 0,1 % эритма ҳолида пуркалади. Бампер 25%. 
ўсимликни ўсув даврида пуркалади 0,25 л/га. Фоликур 25 эмк 0,3 л/га ўсимликни ўсув даврида 
пуркалади. Ўсимлик қолдиқларини йўқотиш, юлиб ташлаш, ерни шудгорлаш. 
Қўнғир ва сариқ занг касалликларидан ҳимоя қилиш учун буғдойга фунгицид сепишнинг 
мақсадга мувофиқлигини аниқлаш учун мезонлар (Степанов, Чумаков, 1972) 
Экинлар ўсиш 
фазалари 
Календар 
муддатлар 
Касалланга
н ўсимлик 
лар сони, % 
Касаллик 
ривожла 
ниши 
даражаси, % 
Тахминий нобуд 
бўладиган ҳосил % 
Фунгицид 
сепиш 
кераклиги 
ҳақида қарор 
Поя ўса 
бошлаши 
Март, 
3-декада 
10 
5 
20-40 
Керак 
Поя 
ўсиши 
Апрел, 
1-2-декада 
30 
10 
20-40 
Керак 
Байроқ барг 
чиқариши 
Апрел, 
3-декада 
80 
25 
15-30 
Керак 
Бошоқ
чиқариши ва 
гуллаши 
Май, 1-2-
декада 
100 
30 
15-30 
Керак 
 
Буғдойнинг қўнғир занг касаллиги 
Puccinia tritici Eriks, Puccinia triticina Eriks, Puccinia recondita Rad.
Бу буғдойнинг ўзига хос касаллиги ҳисобланади, кенг тарқалган ва катта зарар етказади, 
чунки у ўсимлик тараққиётига ёмон таъсир этишдан ташқари кузги буғдойни сийраклаштириб 
юборади. Совуққа чидамлилиги пасаяди, бошоқда дон кам ҳосил бўлади. 
Буғдой дон ҳосилининг қўнғир занг касаллиги таъсиридан нобуд бўлишининг тахминий 
миқдорлари, % (Чумаков ва муаллифдошлар, 1980) 

---

61 
Касалланиш 
даражаси, % 
Ҳосил нобуд бўлишининг миқдорлари, % 
Бошоқ чиқариш 
фазаси 
Гуллаш фазаси 
Сутли пишиш фазаси 
10 
3,8 
1,0 
0 
20 
7,8 
2,3 
0,8 
30 
13,3 
5,4 
1,4 
40 
20,0 
10,0 
3,0 
50 
26,0 
14,0 
6,0 
60 
32,0 
18,0 
8,8 
70 
37,2 
22,1 
11,5 
80 
41,5 
26,5 
14,4 
90 
459 
30,8 
17,0 
100 
50,0 
35,0 
20,0 
Бу касалликда ўсимликни баргида, барг қўлтиғида аввало қўнғир тухумсимон ва юмалоқ 
шаклли қўнғир доғлар ҳосил бўлади. Бу доғлар кўпинча баргнинг устида тартибсиз жойлашади. 
Булар ҳеч вақтда бир бири билан қўшилмайди. 
Ёзги урединиоспоралари шарсимон ёки эллипс шаклида пўсти сариқ қўнғир бўлиб, майда 
туклар билан қопланган. 
Телейтосторалари икки ҳужайрали қорамтир қўнғир тусли. 
Оралиқ ўсимлиги айиқтовонгуллилар оиласига кирадиган бегона ўт – санчиқўт Thalicrum 
minus L. ва T. flavum  бўлиб ҳисобланади. 
Замбуруғни икки формаси бор, оддий ёки Европа ва Сибир. Европа формаси асосан 
Европада учрайди. Сибир формаси эцидияли даврини лешицада Zsopurum fumariodes да ўтайди. 
Урединиоспоралари сув томчиси бўлганида 2,5 -31 °С даражали ҳарорат атрофида уна бошлайди, 
оптимал ҳарорат 15-25 °С, инкубацион даври ҳаво ҳарорати 4-25 °С даража бўлганида 5-18 
кунгача ўтади. 
Замбуруғ кузги экинларда урединиомицелий ёки урединиоспора ҳолида қишлайди. 
Қарши кураш чоралари: Оралиқ ўсимликларини йўқотиш, фосфорли ва калийли минерал 
ўғитларидан фойдаланиш, чидамли навлар экиш, касаллик авж олиб кетганида кимёвий 
препаратлардан фойдаланиш, ерни шудгор қилиш, уруғни қиска муддатларда экиш, оптимал 
муддатда экиш, Альто 40 % сус.к. 0,1-0,2 л/га ўсимликни ўсув даврида пуркалади. Байлетон 25 % 
н. кук 0,5 кг/га ўсимликнинг ўсув даврида пуркалади, импакт, 25 % сус. к. 0, 1 л/га эритма 
ўсимликнинг ўсув даврида пуркаш. Тилт 25 % эм.к. 0,5 л/га эритмаси ўсимликнинг ўсув даврида 
пуркаш.