Islohotlarning mohiyati va maqsadlari
Download 395.47 Kb.
|
Якуний назорат
|
O‘zbekistonda iqtisodiyotni tartibga solishda pul-kredit tizimini takomillashtirish yo‘nalishlari
- Ўзбекистонда пул-кредит сиѐсатининг асосий йўналишлари. Мамлакатимизда ҳудудларни комплекс ва мутаносиб ривожлантириш дастурлари ижросининг фаоллашуви, иқтисодиѐтни, жумладан, тадбиркорлик фаолиятини кредитлаш ҳажмларининг сезиларли кенгайтирилиши, ўз навбатида, пул массасининг тез суръатларда ошишига олиб келди. Хусусан, 2017 йилнинг биринчи ярим йиллигида тижорат банкларининг миллий валютадаги кредит портфели қолдиғи 32 фоизга ва пул массасининг 15 фоизга ўсган.Шунингдек, пул массаси таркибида нақд пуллар улушининг ошиши ҳам кузатилди. Кредитлаш ва муомаладаги нақд пул ҳажмларининг тез суръатларда ўсиши кўпгина банкларда ва умуман банк тизимида ликвидлик миқдорининг мазкур даврда йил бошига нисбатан 2,5 баробарга камайишига олиб келди. Юзага келган ушбу вазиятда, хусусан, инфляцион жараѐнларни жиловлаш ва пул массасининг ўсишини чеклаш ҳамда иқтисодиѐтга ажратилаѐтган кредитлар ҳажмини мақбуллаштириш мақсадларида Марказий банкнинг қайта молиялаш ставкаси жорий йил 28 июнь куни 9 фоиздан 14 фоизгача кўтарилди. Пул-кредит сиѐсатининг қатъийлаштирилиши июль ойидан бошлаб тижорат банклари томонидан кредитлаш ҳажмлари ва пул массаси ўсиш суръатларини сезиларли даражада пасайтириш ҳамда вужудга келган инфляцион босимни камайтириш имконини берди. 2017 йилнинг январь-октябрь ойларида ҳукуматнинг жами пул маблағлари қолдиғи сезиларли даражада ошган. Бундай кўпайиш асосан валюта курси шаклланишининг бозор механизмларига ўтилиши натижасида экспорт тушумларининг миллий валютадаги қийматининг ошиши ҳамда қимматбаҳо металлар ишлаб чиқариш соҳасидан тушумларнинг кўпайиши билан изоҳланади1. Ўзбекистон Республикаси Марказий банк томонидан 2017 йилнинг июль ойидан бошлаб, тижорат банкларига хорижий валютани гаровга олган ҳолда қисқа муддатли кредитларни бериш ва ―своп‖ операцияларининг фаоллаштирилиши пул-кредит инструментларидан банк тизими ликвидлигини тартибга солишда самарали фойдаланиш имкониятларини кенгайтирди. Хусусан, Марказий банк томонидан тижорат банкларига июль ойида 689 млрд. сўм, август ойида 466 млрд. сўм ва сентябрь ойида 262 млрд. сўм миқдорида жами 1,4 трлн. сўмдан зиѐд кредитлар берилди. Август (131, млрд. сўм), сентябрь (848,9 млрд. сўм) ва октябрь (313,2 млрд. сўм) ойларида қайтарилган кредитларни инобатга олганда, жорий йилнинг 1 ноябрь ҳолатига кўра тижорат банкларига берилган кредитлар қолдиғи 84,4 млрд. сўмни ташкил этди1. Ўтган давр мобайнида Марказий банкнинг кредитларини жалб қилишда 11 та тижорат банки иштирок этиб, ушбу операцияларнинг 62 фоизи Халқ банки, Асака банк, Агро банк, Қишлоқ қурилиш банк каби тизимли аҳамиятга эга бўлган банклар ҳиссасига тўғри келди. Умуман олганда, Марказий банк томондан қайта молиялаш кредитлари берилишининг жорий этилиши пул-кредит сиѐсатининг фоиз инструментлари трансмиссион каналининг самарадорлигини оширишга хизмат қилди. Бу, биринчи навбатда, банклараро пул бозоридаги ҳамда тижорат банкларининг кредитлари ва депозитлари бўйича фоиз ставкаларининг ўзгаришига, шунингдек пул агрегатлари динамикасига самарали таъсир кўрсатишга замин бўлди ва монетар омилларнинг инфляция даражасига таъсирини босқичма- босқич пасайтириш имконини берди. Шунингдек, мазкур операцияларнинг жорий этилиши банк тизимида вужудга келган қисқа мудатли ликвидликка бўлган талабни қондириш ва тўлов тизимининг барқарорлигини сақлашга хизмат қилди Download 395.47 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|