Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti elektr energetikasi fakulteti

 
2.3. «Sterjen-sterjen» («sterjen-tekislik») ko‘rinishidagi elektrodlar oralig’i. 
1. O‘qituvchi ko‘rsatmasiga binoan igna yoki tekislik elektrodi zaminlanadi. 
2. Oraliq masofani 1sm dan 15 sm (1, 2, 5, 8, 10, 12, 15) gacha o‘zgartiring va har bir masofa 
uchun havoning teshilish kuchlanishini aniqlang. 
3. Olingan natijalar bilan keltirilgan 2.4-jadvalning 2-8 ustunlarini to‘ldiring. Bu 2.4-jadvalning
9-ustuniga teshilish kuchlanishining qiymatini kiritish uchun teshilish kuchlanishining qiymati 
elektrodlar orasidagi masofa X>8 sm dan ortiq bo‘lsa, quyidagi empirik ifoda orqali topiladi: 
U
2
″ =

2
(14+3,6

X) [kV
max
] 
Elektrodlar orasidagi masofaning X<8 sm dan kichik qiymatlarida simmetrik va nosimmetrik 
ulanishlar uchun teshilish kuchlanishi U
2
″ (U
2
″ =12

X) ifoda orqali topiladi. 
4. 2.4-jadvalning 9-10 ustuni qiymatlari uchun tegishli U
2
″=f(X) va E
2
″=f(X) chizmalarni chizing 
va unga laboratoriya nuqtalarini qo‘yib chiqing. 
2.4-jadval
T/r 
Ra
zry
ad
lan
ish
o
ra
li
g
‘i
, 
sm
Laboratoriya natijalari 
Formula bo‘yicha
hisoblangan 
E
2
` 
kV/sm 
U
1
U
2
U
2
` U
2
″
kV 
E
2
″
kV/sm 
1 2 3 o‘rt 
kV 
kV 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 

---

18 
2.1-rasm. Laboratoriya uskunasining prinsipial sxemasi. 
Ilova 
Sharli oraliq razryadlanish kuchlanishining [kV
max
] sanoat chastotasidagi kuchlanish, manfiy 
qutbli o‘zgarmas tok kuchlanishining manfiy impulslari uchun. Sharlarning biri zaminlangan. 
Bosim 760 mm sim.ust., atrof-muhit darajasi 20
0
C. 
Masofa, sm 
Sharlar diametri, sm 
1,0 
1,25 
1,5 
6,25 
12,5 
0,01 
1,03 
1,02 
1,01 
- 
- 
0,02 
1,54 
1,53 
1,52 
- 
- 
0,03 
2,00 
1,98 
1,97 
- 
- 
0,04 
2,43 
2,42 
2,40 
- 
- 
0,05 
2,82 
2,81 
2,80 
- 
- 
0,06 
3,22 
3,20 
3,19 
- 
- 
0,07 
3,61 
3,60 
3,58 
- 
- 
0,08 
4,01 
3,98 
3,95 
- 
- 
0,09 
4,38 
4,34 
4,31 
- 
- 
0,1 
4,75 
4,72 
4,70 
- 
- 
0,2 
8,34 
8,28 
8,23 
- 
- 
0,3 
11,70 
11,60 
11,50 
- 
- 
0,4 
14,9 
14,77 
14,65 
14,2 
- 
0,5 
17,80 
17,78 
17,75 
17,56 
16,7 
0,6 
20,15 
20,42 
20,70 
20,2 
- 
0,7 
22,13 
22,69 
23,26 
- 
- 
0,8 
23,85 
24,41 
25,77 
26,2 
- 
0,9 
25,30 
26,58 
27,86 
- 
- 
1,0 
26,50 
28,12 
29,75 
31,9 
31,5 
1,5 
- 
- 
36,50 
- 
45,6 
2,0 
- 
- 
- 
58,2 
59,2 
2,5 
- 
- 
- 
69,6 
72,0 
3,0 
- 
- 
- 
79,1 
85,2 
3,5 
- 
- 
- 
87,5 
97,2 
R
3 
V 
V 
A 
РОТ 
(РНО) 

---

19 
4,0 
- 
- 
- 
94,8 
100,9 
4,5 
- 
- 
- 
101,0 
119,0 
5,0 
- 
- 
- 
107,0 
129,0 
5,5 
- 
- 
- 
112,0 
138,0 
6,0 
- 
- 
- 
116,0 
146,0 
6,5 
- 
- 
- 
- 
154,0 
7,0 
- 
- 
- 
- 
162,0 
7,5 
- 
- 
- 
- 
168,0 
8,0 
- 
- 
- 
- 
174,0 
9,0 
- 
- 
- 
- 
186,0 
 
Sinov savollari 
1. Elektrodlar shakli va o‘lchamlarining elektrodlar oralig‘ining elektr maydon shakliga ta’sirini 
tushuntiring. 
2. Qachon “tekislik-tekislik” va “shar-shar” oraliqlarining teshilish kuchlanishlari bir xil 
bo‘ladi? 
3. Nima uchun “sterjen-sterjen” (“sterjen-tekislik”) oraliq masofasi 8 sm dan kam yoki katta 
bo‘lganda hisob ikki yo‘l bilan bajariladi? 
4. Turli elektrodlar orasidagi masofa bir xil bo‘lgandagi razryadlanish kuchlanishi va 
kuchlanganligining farqini tushun-tiring. 
5. Nima uchun sinov transformatorining yuqori kuchlanish tarafiga katta qiymatli aktiv qarshilik 
ulanadi? 
6. Boshlang‘ich kuchlanish va kuchlanganlikni tushuntiring. 

---

20 
3-laboratoriya ishi 
Bir jinsli va bir jinslimas maydonlarda dielektriklar sirtida gazlarda razryadlanish. 
Ishdan maqsad: 
Bu laboratoriya ishini bajarishdan maqsad qattiq dielektriklardan tuzilgan izolatsiya kon-
struksiyalari sirti bo‘ylab gazlarda razryadlanishni o‘rganish va laboratoriya yo‘li bilan tekis 
taqsimlangan va bir jinsli bo‘lmagan maydonlarda dielektriklarning sirti bo‘ylab razryadlanish 
xarakteristikasini olish.