Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti transport vositalari gidravlik va pnevmatik jihozlari

Nazorat savollari:

1. 
   Differensialni blokirovkalash mexanizmi gidroyuritmasining tuzulishi?
   
2. 
   Differensialni blokirovkalash mexanizmi gidroyuritmasining ishlashi?
   
3. 
   Differensialni blokirovkalash mexanizmi gidroyuritmasining qo’llanilishi?
   
4. 
   Differensialni blokirovkalash mexanizmi gidroyuritmasining bosimiga ta’sir qiluvchi faktorlar?
   

Masala yechishga namuna. Differensialining blokirovkalash texanizmini gidravlik yuritmasi NSh-10 texnik tavsifidan nasosning syuqlik sarfi l/min, nasos hosil qiladigan quvvat disklarning tashqi va ichki diametrlari mm va mm porshenni siquvchi statik kuch F_st , disklar orasidagi ishqalanish kuchi F_ish va ishqalanish momenti M_ish ni aniqlang. Ishqalanish koeffitsenti ; disklar soni .
Yechish: NSh-10 shesternyali gidronasos tavsifidagi ma’lumotlardan nasos hosil qiladigan bosim aniqlanadi:

Nasos bosimi yordamida hosil bo’ladigan statik kuch aniqlanadi:

Statik kuch yordamida disklar orasida hosil bo’ladigan ishqalanish kuchi aniqlanadi:

O’rtacha radius aniqlab olinadi:

Ishqalanish kuchi yordamida hosil bo’luvchi ishqalanish momenti aniqlab olinadi:

Demak, differensialni blokirovka qilishda NSh-10 gidronasosidan foydalanganda disklar orasida hosil bo’luvchi ishqalanish kuchi va ishqalanish momenti ga teng ekan.

Talabalar uchun topshiriq

№	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
Nasos markasi	НМШ5-25-4/4-10	НМШ8-25-6.3/2.5-5	НМШ2-40-1.6/16-15	НМШ5-25-4/4-15	НМШ8-25-6.3/2.5-15	НМШГ8-25-6.3/10-1	НМШФ8-25-6.3/4Б-3	НМШФ8-25-6.3/4Б-13	НМШ32-1018/4-3	Ш40-4-19.5/4-7	НМШФ0.6-25-0.25/25Ю-5	НМШФ0.8-25-0.63/25Ю-5	НМШ32-10-18/4-5	Ш80-2.5-37.5/2.5-5	Ш3.2-25-1.6/16К-1
	180	180	190	190	190	200	200	200	225	225	225	280	280	280	300
	120	125	110	130	140	120	130	140	140	150	160	165	180	200	200
	8	7	6	9	10	8	7	6	9	10	8	7	6	9	10

7-amaliy mashg’ulot
Rul boshqarmasidagi gidrokuchaytirgichning asosiy parametrlarini aniqlash

7.1-rasm. Rul boshqarmasidagi gidrokuchaytirgichi
a-komponovka sxemasi; b, v-zolotnikli taqsimlagich
1-taqsimlagich; 2- tortqi; 3-richag; 4-gidrosilindr; 7-16-zolotnik; 8-soshka; 9-rul chambaragi; 5-6-10-15-o‘tkazgich; 11-nasos; 12-bak; 13-saqlagich klapan; 14-gidroakkumulyator; 17-21-prujina; 18-20-reaktiv shayba; 19-korpus;
Rul boshqarmasining gidrokuchaytirgichini hisoblash quruq asfaltda avtomobil to‘liq yuklangan holatda boshqariluvchi g‘ildiraklarning qarshilik momenti aniqlashdan boshlanadi. Undan keyin quyidagilar aniqlanadi: ishchi silindr va taqsimlagichning o‘lchamlari, truba o‘tkazgichning diametri, gidronasosning ish unumdorligi, quvvati va uning suyuqlik sarfi.
Haydovchining rul chambaragiga beradigan kuchi miqdori yengil avtomobil uchun 70 N dan oshib ketmasligi kerak.Ixtiyoriy avtomobil va traktorlar uchun rul boshqarmasi gidrokuchaytirgichini hisoblashda gidravlik tizimdagi gidrosilindrni asosiy parametrlarini hisoblashning o’zi kifoya.
Buning uchun berilgan avtomobil yoki traktor parametrlari asosida burishda zarur bo’lgan eng katta momentni aniqlab olinadi:

bu yerda, – g’ildiraklarga ta’sir qiluvchi o’qiy kuch, N; - shinadagi bosim, MPa; – shina va yo’l platformasi orasidagi ishqalanish koeffitsienti, .

7.2-rasm. Gidrokuchaytirgichni hisoblash sxemasi

Yo’naltiruvchi g’ildirakni turgan joyida burish uchun rul chambaragiga ta’sir qilinishi zarur bo’lgan kuch qiymati quyidagicha topiladi:

bu yerda, – rul chambaragining radiusi, ; – rul boshqarmasining F.I.K. ; – rul boshqarmasining uzatish nisbati bo’lib, bu nisbat rul mexanizmi va rul yuritmasining uzatish nisbatini ko’paytmasiga teng:

– rul mexanizmining uzatish nisbati bo’lib, yengil avtomobillar uchun , yuk avtomobillar uchun ga teng. – rul yuritmasining uzatish nisbati bo’lib, quyidagiga teng:

bu yerda, – sapfa richagi uzunligi; – soshka richagi uzunligi.
Aniqlangan qiymatini chegaraviy qiymat bilan solishtiriladi. Yuk avtomobillari uchun , yengil avtomobillar uchun bo’lishi kerak. Agar bo’lsa rul boshqarmasiga gidrokuchaytirgich o’rnatish zarur bo’ladi.
Zamonaviy avtomobil va traktorlarda kuchaytirgich odatda rulda sezilarli kuch sarflamasdan joyida burilishni amalga oshirishga imkon beradi.
Agar bo’lsa rul boshqarmasi gidrokuchaytirgichi uchun qaytadan hisob-kitob qilinadi. Burish mushtchalaridagi burovchi momentni holat uchun qaytadan hisoblanadi:

Avtomobil yoki traktorni kerakli burchakka burish uchun haydovchi bajarishi zarur bo’lgan ish:

bu yerda, – g’ildiraklarning o’rtacha burilish burchagi, rad ; – ikkita yo’naltiruvchi g’ildiraklarning burilich burchaklari, rad.
Gidrokuchaytirgichsiz rul boshqarmasini bshqarishda bajariladigan ish:

Yuqoridagilar yordamida rul boshqarmasi gidrokuchaytirgichining bajaradigan ishi aniqlanadi:

bu yerda, – kuch gidrosilindrining FIK, .
Gidrokuchaytirgich bajaradigan ishni aniqlagandan keyin ishchi silindrning hajmi aniqlanadi:

bu yerda – tizimda gidravlik nasos hosil qilishi mumkin bo’lgan maksimal bosim, MPa.
Gidrosilindrga ta’sir qiluvchi kuch aniqlanadi:

bu yerda, – silindr shtoki tomonidan g’ildirkni burash uchun beriladigan kuch yelkasi, m.
Yuqorida aniqlanganlar asosida gidrosilindr shtoki diametrini aniqlanadi:

bu yerda, – qattiqlik koeffitsienti bo’lib, ; – shtok materialining elastiklik moduli yoki Yung moduli, po’lat uchun ; - shtok uzunligi, m.
Kuch gidrosilindrining diametri aniqlanadi:

Dastlabki hisob-kitoblar uchun ga teng deb qabul qilingan.
Aniqlangan va natijalarini standartdagi qiymatlar orasidan yaqini tanlab olinadi (GOST 6540-68).

Qr-codeni skanerlang va videoni tomosha qilib qo’shimcha ma’lumotlarga ega bo’ling