Иссиқлик алмашиниш қурилмалари ва буғ Қозонлари ва турбиналарининг ишлаш принциплари ва конструкциялари таянч сўз ва иборалар

 
Ускуналарнинг тўла баландлигини топиш. Иссиқлик алмашиниш 
ускунасининг баландлиги (ѐки узунлиги) қуйидаги тенглама билан топилади: 
Н = ℓ + 2 б + 2 h , (8.30) 
бу ерда ℓ – қувурларнинг узунлиги; б – тўрнинг қалинлиги, м; h – кирувчи ва 
чиқувчи камераларнинг баладлиги, м. 
Патрубкаларнинг диаметрини аниқлаш. Патрубкаларнинг ички 
диаметри берилган муҳитнинг сарфига ва ҳаракат тезлигига қараб аниқланади: 
D
П
= 
w
V

4
, (8.31)
бу ерда V – муҳитнинг ҳажмий сарфи, м
3
/с; w – муҳитнинг ҳаракат тезлиги, м/с. 
Ҳисоблаш учун қуйидаги тезлик қийматларидан фойдаланиш мумкин: 
суюқликлар 0,1÷2,5 м/с; газлар 2÷20 м/с; сув буғи 15÷60 м/с. 
8.5.3. ГИДРАВЛИК ҲИСОБЛАШ 
Гидравлик ҳисоблашдан асосий мақсад иссиқлик алмашиниш 
ускуналаридаги ишқаланиш ҳамда маҳаллий қаршиликларни енгиш учун 
кетган босимни ва иш муҳитини ускунадан ўтказиш учун керак бўлган 
қувватни топишдан иборат. 
Қобиқ-қувурли иссиқлик алмашгичнинг қувурли қисми ҳамда кўндаланг 
тўсиқлари бўлмаган қувурлараро бўшлиғи учун гидравлик қаршилик (∆Р, Па) 
ни қуйидаги тенглама орқали аниқлаш мумкин: 
2
2
2
2
w
w
d
P
P
P
Э
MK
U














, (8.32) 
бу ерда 
U
P

- ишқаланиш қаршиликларини енгиш учун йўқотилган босим, Па; 
MK
P

- маҳаллий қаршиликларни енгиш учун йўқотилган босим; λ – ишқаланиш 
коэффициенти; ℓ – қувурларнинг битта йўли узунлиги, м; Z – йўлларнинг сони; 
d
Э
– эквивалент диаметр, м; ρ – суюқлик ѐки газнинг зичлиги, кг/м
3
; w – 
оқимнинг тезлиги, м/с; 

- маҳаллий қаршилик коэффициенти. 
Ишқаланиш коэффициенти λ муҳитнинг ҳаракат режимига ва қувур 
деворларининг ғадир-будирлик даражасига боғлиқ. Ламинар режимда 
(Re<2300) ғадир-будирлик ишқаланиш коэффициентига амалий жиҳатдан 

---

таъсир қилмайди ва думалоқ кесимли қувурлар учун λ нинг қиймати қуйидаги 
тенглама билан топилади: 
λ = 
Re
64
. (8.33) 
Турбулент режимда (23004
) гидравлик текис қувурлар (шиша, 
мис, қўрғошин) учун: 
λ = 
25
,
0
Re
316
,
0
. (8.34) 
Гидравлик ғадир-будир қувурлар (пўлат, чўянли) учун турбулент 
режимда (Re>2300) λ ни ҳисоблаш учун қуйидаги тенгламадан фойдаланилади: 

















9
,
0
Re
81
,
6
7
,
3
2
1


g

. (8.35) 
Re>10
5
бўлганда турбулент режим ўта ривожланган бўлиб, λ нинг 
қиймати Re га боғлиқ бўлмай қолади. Бундай ҳолат автомодел режим деб 
юритилади. Ушбу режимда λ нинг қиймати қуйидаги тенглама орқали 
аниқланади: 
,
7
,
3
2
1


g


. (8.36)
бу ерда 

=R/d
Э
– қувурнинг нисбий ғадир-будирлиги; d
Э
– қувурнинг 
эквивалент диаметри; R – қувур ғадир-будирлигининг ўртача баландлиги. 
Маҳаллий қаршиликлар коэффициентининг қийматлари тажриба йўли 
билан аниқланади ва тегишли қўлланмаларда берилган бўлади. Қобиқ-қувурли 
иссиқлик алмашиниш ускуналари учун ҳисоблашлар пайтида маҳаллий 
қаршиликлар коэффициентининг қийматларини қуйидагича олиш мумкин: