Issiqlik almashinish qurilmalarini

---

7-Maʼruza. 
ISSIQLIK ALMASHINISH QURILMALARINI 
TA`MIRLASH
Qurilmalarni issiqlik almashinish jarayonini kechishi bo‘yicha sirtiy va aralashuvchi 
issiqlik almashinish qurilmalariga ajratiladi. Aralashtiruv qurilmalar muhitlarning 
kontaktini taʼminlash va keyin uni ajratish uchun nisbatan sodda, kolonnalardan 
iboratdir.
Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalari isitish va sovutish hamda issiqlikni 
regeneratsiya qilish, xom-ashyoni, distillyatni va reagentni maxsus issiqlik eltgich 
(masalan suv bug‘i) qizdirish uchun, bug‘larni kondensatsiyalash, gaz va 
suyuqliklarni sovitish uchun isitkich sovutkich kondensator va muzlatkichlar 
qo‘llaniladi. Sovutilayotgan eritmalardan qattiq moddalarni ajratib olish uchun 
kristallizator – sovutkichlar alohida guruhni tashkil etadi. 
Issiqlik almashinish qurilmalari 
Kimyo va neftni qayta ishlash korxonalarida qo‘llaniladigan sirtiy issiqlik 
almashinish qurilmalari konstruktiv va moddiy bezatilishiga, shu rejimiga, issiqlik 
almashinuvchi oqimlar harakatlarining xarakteriga, fazoviy joylashishiga, issiqlik 
almashish yuzasi kattaligiga va boshqalarga qarab farqlanadi. Qobiq-trubali va 
“truba ichida truba” tipidagi issiqlik almashinish qurilmalari keng tarqalgan. Oxirgi 
vaqtda yuqori samara beradigan plastinali issiqlik almashinish qurilmalari keng 
qo‘llanilmoqda. Yuqorida sanab o‘tilgan issiqlik almashinish qurilmalarining 
montaj usullari konstruksiyalariga va joylashtirilishiga qarab, shuningdek 
ekspluatatsiya sharoitlariga qarab tanlanadi. 
Qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmalari. Bu qurilmalar qilindrik qobiqdan 
va unda zich joylashtirilgan trubalar o‘ramidan iborat. Shuning uchun, 
konstruksiyalari har xil bo‘lishiga qaramasdan, bunday issiqlik almashinish 
qurilmalarini montaj qilish, ularning og‘irligi, o‘lchami va fazoda joylashishiga 
bog‘liqdir. 
Hozirda ishlab chiqarilayotgan qobiq-trubali issiqlik almashinish qurilmalarining 
ogʼirligi va oʼlchamlari, ularni montaj maydonchasiga tayyorlovchi – zavod 
tomonidan yigʼilgan koʼrinishda transportirovka qilish imkonini beradi. 
Transportirovka qilish uchun temir yoʼl platformalari, treylerlar, avtomashinalar va 
boshqalardan foydalaniladi. 
Issiqlik almashinish qurilmalari loyihaga turli belgilarda gorizontal yoki vertikal 
holatda oʼrnatiladi. Ular uchun tayanch konstruktsiyalari boʼlib: beton yoki temir-
beton anker boltli ustunlar (past gorizontal holatda) va baland metall 
konstruktsiyalar toʼsinlari (vertikal joylashganda va yuqori balandliklarda gorizontal 
joylashganda) xizmat qiladi. 
Qurilma qobigʼiga oraliq masofalari normalga toʼgʼri keladigan ikkita tayanchlar 
payvand qilinadi (4.1a-rasm). Issiqlik almashinish qurilmasini mavjud boʼlgan 
poydevorga oʼrnatish uchun tayanchlar orasidagi masofani kichik chegaralarda 

---

oʼzgartirish mumkin. Qurilmaning qobigʼi va tayanchlari orasida poʼlat listlardan 
yasalgan qistirmalar joylashtirilishi kerak. Ular qobiqdagi shikastlanishni oldini 
oladi. Vertikal joylashgan issiqlik almashinish qurilmalari qobigʼiga tayanchlar 
oʼrniga mustahkamlik qovurgʼalariga ega boʼlgan panjalar payvandlanadi
(4.1б-расм).