Issn 2181-1296 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

 
 

---

ILMIY AXBOROTNOMA O’QITISH METODIKASI 2021-yil, 6-son 
144 
Tadqiqot metodologiyasi.
QR-kodi har qanday ma’lumotlarni kodlash imkonini beradi, masalan: matn, telefon 
raqami, veb-saytga yoki tashrif kartasiga havolalar. QR-kod kvadrat, odatda oq-qora tasvirga 
o’xshaydi, uni o’qish uchun maxsus dastur o’rnatilgan kamerali mobil qurilma va 
kompyuterlardan foydalanish mumkin. 
QR-kodlari ma’lum bir ma’lumotlar formatiga, ya’ni faylda axborotni qayd qilish uchun 
belgilangan standartga bog’liq emas. Zamonaviy QR-kodni ko’rish dasturi matn, grafik, veb-
sahifa ma’lumotlari, elektron pochta, SMS, telefon raqamlari, geografik koordinatalar va 
boshqa ma’lumotlarni taniy oladi. QR-kodini yaratish orqali dastur ma’lumot turini 
ko’rsatadi. Uyali telefon displeyida ma’lumotlarga ega bo’lish uchun kodni skanerlash va 
kamera linzalarini kodga yo’naltirish uchun dasturni ishga tushirishingiz kerak. Dekoder 
dasturi ma’lumot turini taniydi va kerakli harakatlarni amalga oshiradi, masalan, veb-sahifani 
ochadi (bu holda Internetga ulanish ham talab qilinadi). 
QR-kodining kattaligi har qanday bo’lishi mumkin, ammo o’qish va tanib olish 
qulayligi uchun har bir tomonning uzunligi kamida 2,5 sm bo’lishi kerak.Kichikroq kodlarni 
o’qish uchun zamonaviy smartfonlar va planshetlarga qaraganda yuqori aniqlikdagi 
qurilmalar kerak. 
E’tibor bering, QR-kodlari lisenziyalanmagan, shuning uchun har kim ularni nafaqat 
ishlatishi, balki bepul yaratishi ham mumkin. QR-kodlarini yaratish va targ’ib qilish bo’yicha 
ko’plab xizmatlar va dasturlar mavjud (masalan, 
http://qrcoder.ru/
). QR-kodidan 
foydalanishning o’ziga xos xususiyatlari: 
- moslashuvchanlik – tashqi sharoitdagi o’zgarishlarga (masalan, normativ bazadagi 
yoki umumiy qonunchilikdagi o’zgarishlar) ochiq, moslashuvchan va moslashuvchan 
bo’lish, bu uni qo’llab-quvvatlash va saqlash xarajatlarini kamaytiradi; 
- ishonchlilik – tizim ma’lumotlar bazalarining mantiqiy yaxlitligini yo’qotmasdan, 
ma’lumotlarning zaxira nusxasini yaratishi, nosozliklar va favqulodda vaziyatlardan 
so’ng tizimni qayta ishga tushirishi, tizim ishlamay qolgandan keyin yoki boshqa 
rejadan tashqari ishlamay qolgandan keyin ma’lumotlarni qayta ishlash yaxlitligini 
saqlash proseduralari, kirish ma’lumotlarini mantiqiy tekshirishini ta’minlashi kerak. 
Tizimning apparat va tashkiliy ta’minoti kafolatlangan quvvat manbalaridan 
foydalanishni, saqlash vositalarini va asosiy uskunalar tugunlarini zaxiralashni, aloqa 
kanallarini zaxiralashni ta’minlashi kerak. 
- modullik – tizim funksiyalarini amalga oshiradigan standart dasturiy majmualarni 
o’rnatish orqali interfeys asosida qurilgan o’zaro ta’sir qiluvchi alohida modullardan 
iborat bo’lishi kerak. Tizim modullarining tarkibi tashkilotning yagona tamoyillariga 
muvofiq ravishda to’ldirilishi mumkin. 
- axborot xavfsizligi – tizim davlat axborot resurslari (tizimlari) ning axborot xavfsizligi 
talablariga javob berishi kerak. 
- unifikasiya – ma’lumotlarni elektron shaklda tavsiflash, taqdim etish, uzatish va qayta 
ishlash usullari birlashtirilgan bo’lishi kerak. 
- geterogen tarmoq muhitini qo’llab-quvvatlash – tizim TCP/IP i http/https 
protokollarini qo’llab-quvvatlaydigan turli xil tarmoq va mijoz operasion tizimlari 
yordamida qurilgan tarmoq muhitida ishlashi kerak. Tizim amaldagi qonunchilikka 
muvofiq davlat idoralarining yagona axborot tarmog’ida ishlashi kerak.