Iste’mol va jamg‘arma

---

 
19

М A V Z U 
Iste`mol va jamg‘arma
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mavzuning qisqacha tafsiloti.
 
Iqtisodiy faoliyatning so`nggi 
bosqichi va maqsadi iste`mol 
jarayoni hisoblanadi. Ushbu 
mavzuda shaxsiy daromadning 
ikki qismga: iste`molga va 
jamg`armaga ajralish va ularning 
iqtisodiy mazmuni ochub berimiz.
REJA 
 
1. Iste`molning iqtisodiy 
mazmuni, turlari va unga 
ta`sur etuvchi omillar. 
2. Jamg`armaning iqtisodiy 
mazmuni, maqsadi va 
unga ta`sur etuvchi 
omillar. 
3. Iste`mol va jamg`armaga 
moyillik. 

---

Iste’mol va jamg‘arma 
 
. 
364 
Iste`molning iqtisodiy mazmuni, turlari va unga ta`sur etuvchi omillar.
Milliy iqtisodiyotda yangidan vujudga keltirilgan qiymat, ya’ni 
milliy daromad iste`mol va iqtisodiy jamg‘arish maqsadlarida 
ishlatiladi. Iste`mol keng ma’noda jamiyat iqtisodiy ehtiyojlarini 
qondirish jarayonida ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlardan hamda iqtisodiy 
resurslardan foydalanishni, uni iste`mol qilishini 
bildiradi. Bunda unumli va shaxsiy iste`mol 
farqlanadi. Hozirgi kunda mamlakatning xalqaro 
bozorlarda erkin tovar ayirboshlashi ham xalqaro 
baholarda, 
jahon 
andozalariga 
moslashib 
bormoqda. Ta’minotning makroko‘lamdagi holati 
iste`mol funksiyasini o‘rganishni taqozo etadi. 
Chunki, iste`mol funksiyasi mohiyatini bilish 
iste`mol bozorini boshqarishda asos bo‘ladi. 
Iste`mol bozorida xaridorlar faqat fuqarolardan 
iborat bo‘lmaydi. Xaridorlar tarkibiga aholiga bepul xizmat ko‘rsatuvchi korxona 
va tashkilotlar ham kiradi. 
Iste`mol – bu keng ma’noda jamiyat ehtiyojlarini qondirish maqsadida ishlab 
chiqarishning pirovard natijalari, iqtisodiy resurslar va ishchi kuchidan 
foydalanish jarayonini bildiradi. 
Iste`molchilik 
saflari 
YaMM 
(YaIM)ning 
taqsimlanishi 
va 
qayta 
taqsimlanishi natijasida shakllanadigan shaxsiy daromadlarning joriy davrda 
iste`mol tovarlari va xizmatlarga sarflanadigan qismidir. Mutlaq ko‘rsatkichlarga 
muvofiq 
iste`mol 
yalpi 
xarajatlarning 
eng 
yirik 
tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Shu sababli, biz iste`mol 
uchun qilinadigan xarajatlar 
qanday 
omillar 
bilan 
belgilanishini 
tushunib 
olishimiz 
shart. 
Iqtisodchilar 
qanday 
aniqlashganini 
eslab 
ko‘raylik: 
shaxsiy 
jamg‘armalar: 
“sarflanmagan pul” yoki 
“o‘z 
ixtiyoridagi 
daromadning (ID) iste`mol qilinmagan qismi”. Boshqacha aytganda, ID iste`mol 
va jamg‘armalarning yig‘indisidan (qo‘shilmasidan) iborat. 
Daromad- Iste`mol va Daromad-Jamg’arma Bog’liqliklari