Iste’mol va jamg‘arma

Iste’mol va jamg‘arma 
 
. 
367 
bildiradi.
Iste’mol jarayonida turli xil moddiy va ma’naviy ne’matlardan 
foydalaniladi. Iste’mol qilinadigan ne’mat turiga bog‘liq ravishda moddiy 
ne’matlarni va xizmatlarni iste’mol qilish ajratiladi.
Individual yoki jamoa bo‘lib 
iste’mol qilish ham farqlanadi. 
Alohida 
oila 
yoki 
jamiyat 
a’zolarining ixtiyorida bo‘lgan 
moddiy ne’matlarni iste’mol qilish 
individual 
iste’molga 
jamiyat 
a’zolarining guruhlari moddiy 
ne’mat 
va 
xizmatlardan 
foydalanishi jamoa bo‘lib iste’mol 
qilishga ya’ni ijtimoiy iste’molga 
kiradi.
Iste’mol fondi mablag‘laridan 
butun iqtisodiyot doirasida band bo‘lgan xodimlarning moddiy va madaniy 
ehtiyojlarini, shu jumladan boshqarish va mudofaa ehtiyojlarini qondirish uchun 
foydalaniladi. U butun aholining shaxsiy iste’molini, aholiga ijtimoiy xizmat 
qiladigan muassasalardagi, shuningdek, ilmiy muassasalar va boshqarishdagi 
moddiy sarflarni o‘z ichiga oladi.
Iste’mol fondining shaxsiy daromad shaklida xodimlar qo‘liga kelib 
tushadigan qismi iste’molchilik sarflari maqsadida ishlatiladi.
Iste’mol darajasini belgilab beruvchi omillar: 
1. Boylik. Odatan, uy 
xo‘jaliklari qancha ko‘p boylik 
to‘plagan 
bo‘lsa, 
ularning 
iste`mol hajmi ham shunchalik 
ortadi va joriy daromadning 
har 
qanday 
darajasida 
jamg‘armalar summasi kamyib 
boradi. Boylik deganda, biz uy 
xo‘jaliklariga tegishli bo‘lgan 
real 
aktivlarni 
(uy-joy, 
avtomobillar, televizorlar i va 
uzoq muddat foydalaniladigan boshqa tovarlarni), shuningdek moliyaviy aktivlarni 
(naqd pul mablag‘lari, jamg‘arma hisobvaraqlari, aksiyalar, obligatsiyalar, sug‘urta 
polislari, pensiyalarni) nazarda tutamiz. Moliyaviy aktivlar jamg‘armalarni hosil 
qiladi, ya’ni boylik to‘plash uchun iste`mol cheklab turiladi. Ular qanchalik 
ko‘proq boylik to‘plasa, qo‘shimcha boylik to‘plash uchun rag‘bat shunchalik 
kamay
ib boradi. Boylikning ortib borishi jamg‘armalar chizmasining quyiga 
qarab, iste`mol chizmasini esa yuqoriga qarab siljishini keltirib chiqaradi. Masalan: 

---