Iste’mol va jamg‘arma

Iste’mol va jamg‘arma 
 
. 
371 
ashyo, materiallar, energiyani tejab-tergab sarflashga ham bog‘liq. Mahsulot 
birligiga ularni sarflashni kamaytirish moddiy vositalarning o‘sha miqdorida 
mahsulotlarni ko‘proq hajmda ishlab chiqarishga imkon beradi. 
Jamg‘arishning miqdori milliy daromaddagi jamg‘arish va iste’mol fondlari 
o‘rtasidagi nisbatga ham bog‘liq bo‘ladi. 
Jamg‘armani amalga oshirishdan ko‘zlangan maqsadlar: 
• foiz shaklida daromad olish; 
• uzoq muddat foydalaniladigan qimmatbaho iste’mol tovarlari (uy-joylar, 
avtomashina va boshqa zebu-ziynat buyumlari) sotib olish; 
• kasallik, ishsizlik va baxtsiz hodisalar kabi oldindan bilib bo‘lmaydigan 
holatlardan iqtisodiy himoyalanish; 
• qarilik davrini moddiy ta’minlash; 
• farzandlarining kelajagini ta’minlash; 
• kelajakda vujudga kelishi mumkin bo‘lgan turli-tuman ehtiyojlarni 
qondirish.
Jag`arma darajasini belgilovchi omillar: 
 shaxsiy daromad; 
 uy xo‘jaliklari jamg‘argan 
boylik; 
 narxlar darajasi; 
 narxlar, 
daromadlar 
va 
tovarlar taklifi o‘zgarishi 
kutilishi; 
 iste’molchi qarzlari miqdori; 
 soliqlar darajasi. 
Jamg‘arma iste’mol maqsadida 
ishlatilmaydigan 
daromaddir. Jamg‘arma 
funksiyasi daromadlar 
bilan 
jamg‘armaning uzviy bog‘liqligini ko‘rsatadi. Uy xo‘jaliklarida shaxsiy 
daromadlar miqdorida turli xil soliqlarni to‘lagandan so‘ng o‘z ixtiyoridagi 
daromad qoladi. Buni biz milliy daromadning bir qismi ham deb ataymiz.
Uning hajmi uy xo‘jaliklari daromadidan iste’molchilik sarflarini ayirib 
tashlash yo‘li bilan aniqlanadi. 
Daromad fondida iste’molchilik sarflari ulushi qanchalik yuqori bo‘lsa 
jamg‘arma hajmi shunchalik kam bo‘ladi. Jamg‘armaning o‘sishi esa iqtisodiy 
ma’noda mablag‘larning iste’mol buyumlari xarid qilishdan investitsion tovarlarga 
yo‘naltirilishini bildiradi.
Shu sababli daromadda iste’molchilik sarflari va jamg‘arma nisbatining 
o‘zgarishi bir qator, ba’zan qarama-qarshi oqibatlarga olib kelishi mumkin. 
Birinchidan, daromadlarning qandaydir qismini jamg‘armaga qo‘yish 
oqibatida u tovarlarda bo‘lgan talabda o‘z aksini topmaydi. Mahsulotning har 
qanday hajmini ishlab chiqarishdan olingan daromad to‘liq sarflangandagina jami 

---