Истеъмолчилар электр қурилмаларини эксплуатация қилишда хавфсизлик техникаси

2-§. Плакатларни осиш, иш жойини тўсиш
9. Иш жойини тайёрлаш жараёнида керакли узишлар амалга оширилганидан сўнг 1000 В дан юқори кучланишли узилган ажраткичлар, бўлгичлар, юклама ўчиргичларининг узатмаларида, уларни масофадан бошқариш тугмалари ва калитларида, 1000 В гача кучланишли коммутация аппаратурасида (автоматлар, рубильниклар, ўчиргичлар) «УЛАНМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» плакати, ишга ижозат бериш учун узилган ҲЛ ва КЛларда эса «УЛАНМАСИН! ЛИНИЯДА ИШ БАЖАРИЛМОҚДА!» плакати осиб қўйилиши шарт.
Оператив штанга билан бошқариладиган ажраткичларда плакат тўсиқларга, қутбли узатмали ажраткичларда эса ҳар бир қутб узатмасига осиб қўйилиши зарур.
КТҚнинг ячейкаларида плакатлар мазкур Қоидаларга 10-илованинг 3-боби «Комплект тақсимлаш қурилмаларига хизмат кўрсатиш» талабларига мувофиқ осиб қўйилади.
Ажраткичларнинг пневматик узатмаларида ҳаво беришни ёпадиган клапанларига «ОЧИЛМАСИН! ОДАМЛАР ИШЛАМОҚДА!» плакати осиб қўйилади.
Автоматлари, ўчиргичлари ёки рубильниклари бўлмаган 1000 В гача кучланишли уланмаларда плакатлар сақлагичлар олиб қўйилган ва уларни қайта ўрнатиш билан кучланиш бериш мумкин бўлган жойда осиб қўйилиши керак.
10. Ишларни бажариш учун ҲЛ ва КЛни узган автоматлар, рубильниклар ва бошқа ажраткичларнинг узатмаларига, ишлаётган бригадалар сонидан қатъи назар, битта «УЛАНМАСИН! ЛИНИЯДА ИШ БАЖАРИЛМОҚДА» плакати осилиши керак. Бу плакат иш жойини тайёрлашга, ишга ижозат беришга фармойиш берувчи ва линияда ишлаётган бригадалар сонини ҳисобга олувчи тезкор ходимнинг кўрсатмаси бўйича осиб қўйилади ва ечиб олинади.
Электр қурилмасининг линия ажраткичида ва унга тааллуқли бўлган линияда бир вақтда ишланган тақдирда, «УЛАНМАСИН! ТАРМОҚДА ИШ БАЖАРИЛМОҚДА!» плакатлари схема бўйича унга яқин жойлашган, улар орқали линия ажраткичига кучланиш бериш мумкин бўлган ажраткичларнинг узатмаларига осиб қўйилади.
11. Ишларни бажариш вақтида бехосдан тегиб кетиш мумкин бўлган ўчирилмаган ток ўтказувчи қисмлар тўсиб қўйилиши шарт. Вақтинча тўсиқ учун шчит (пардалар), экранлар ва шунга ўхшаш ёғочдан ёки бошқа изоляцияловчи материаллардан ясалган тўсиқлар қўлланиши мумкин. Вақтинчалик тўсиқлар билан ток ўтказувчи қисмларгача масофа 1-жадвалнинг 2-устунида кўрсатилганидан кам бўлмаслиги шарт. 6 — 15 кВ кучланишли электр қурилмаларида бу масофа зарур бўлганда 0,35 метргача камайтирилиши мумкин.
Вақтинча тўсиқларнинг зарурлиги, уларнинг тури, ўрнатиш усули маҳаллий шароитга ва иш хусусиятларига қараб, жавобгар раҳбар ва иш жойини тайёрлашни бажараётган шахс томонидан аниқланади. Тўсиқлар алоҳида эҳтиёткорлик билан жавобгар раҳбар иштирокида ўрнатилади.
Вақтинча тўсиқларга «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» плакати маҳкамлаб қўйилиши лозим.
12. Конструкцияси уларнинг хавфсиз ўрнатилишини таъминлайдиган турғун ва ишончли маҳкамланадиган махсус кўчма тўсиқларни, қафаслар, қийшайтириб ясалган шчит ва бошқаларни қўллашга рухсат этилади.
13. 15 кВ гача кучланишли электр қурилмаларида ҳамда ток ўтказувчи қисмларни шчитлар билан тўсиб бўлмайдиган ҳолларда, узилган ва кучланиш остида турган ток ўтказувчи қисмлар (масалан, узилган рубильникнинг, ажраткичнинг контактлари) орасига жойлаштириладиган изоляцияловчи қопламадан фойдаланишга рухсат этилади. Бу изоляцияловчи қопламалар кучланиш остидаги ток ўтказувчи қисмларга тегиб туриши мумкин.
Қопламаларни кучланиши 1000 В дан юқори бўлган электр қурилмаларида V ва IV гуруҳга, 1000 В гача бўлган қурилмаларда IV ва III гуруҳга эга (улардан бири тезкор, бошқаси таъмирловчи ходимлар жумласидан бўлиши мумкин) икки шахс диэлектрик қўлқоп ва изоляцияловчи штангадан ёки ҳимоя кўзойнагини қўллаб, изоляцияловчи қисқичдан фойдаланиб ўрнатиши ва олиб қўйиши лозим.
14. Ёпиқ электр қурилмаларида ерга улагич пичоқлар уланиб ёки кўчма ерга улагич ўрнатилганидан сўнг иш жойи билан қўшни ва унинг рўпарасидаги ячейкаларнинг тўрли ёки яхлит тўсиқларига «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» плакатлари осиб қўйилиши шарт.
Бундай тўсиқлари бўлмаган иш жойи яқинидаги ячейкада ҳамда қўшни ва рўпарадаги ячейкаларда, шунингдек, ходимларнинг киришлари тақиқланган йўлкалар худди шундай плакатлар билан жиҳозланган шчитлар (пардалар) билан тўсиб қўйилиши керак. Кўчма шчитлар шундай жойлаштирилиши керакки, бунда хавф пайдо бўлган тақдирда, улар ходимларнинг чиқиб кетишига тўсқинлик қилмаслиги керак.
15. ОТҚда пойдеворга ва алоҳида конструкциялар устига ўрнатилган ускуналарда ердан туриб иш бажарилганда, иш жойи (ўтиш учун йўлак қолдирилиб) ичкарига қаратиб «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» плакатлари осиб қўйилган изоляцияли электр сим ёхуд ўсимлик ёки синтетик толадан ишланган йўғон арқон билан тўсиб қўйилиши керак.
Йўғон арқонни осиш учун иш жойи зонасига кирмайдиган контрукциялардан улар тўсилган майдон чегарасидан ташқарида қолиши шарти билан фойдаланишга рухсат этилади.
Линия ажраткичларидан ташқари ОТҚнинг барчасидан кучланиш олинганида, линия ажраткичлари тўсилган майдон ташқарисига қаратиб осиб қўйилган «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» плакатлари осилган йўғон арқон билан тўсиб қўйилиши лозим.
16. ОТҚнинг кучланиш бор бўлган қўшни участкаларига ўтиш мумкин бўлган жойдаги конструкцияларнинг участкаларига яхши кўринадиган «ТЎХТА! КУЧЛАНИШ!» плакатлари ўрнатилиши керак. Бу плакатлар электр хавфсизлиги бўйича камида III гуруҳга эга бўлган тезкор таъмирловчи ёки таъмирлаш ходимларидан бўлган шахс томонидан ижозат берувчининг раҳбарлиги остида ўрнатилиши мумкин.
Кўтарилиш рухсат этилган конструкцияларга қўшни бўлган конструкциялар пастида «ЧИҚМА! ЎЛДИРАДИ!» плакати осилиши шарт.
Кўтарилиш рухсат этилган кўчмас нарвонлар ва конструкцияларга «ШУ ЕРДАН ЧИҚИЛСИН!» плакати осиб қўйилиши керак.
17. Электр қурилмаларида ҲЛ дан ташқари тайёрланган барча иш жойларига ерга улагич ўрнатилиши ва иш жойи тўсилишидан кейин «ШУ ЕРДА ИШЛАНСИН!» плакати осиб қўйилиши лозим.
18. Ишлаш вақтида ходимларга тўсилган майдончалар ташқарисига ўтиш, ўрнатилган вақтинча тўсиқ ва плакатларни олиб қўйиш ёки жойини ўзгартириш тақиқланади. Барча плакатлар фақат тезкор ходимларнинг фармойиши бўйича осиб ва олиб қўйилади.