Iste’molchilar tanlovi reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

2. Befarqlik egri chizig`i va iste'molchi budjetining cheklanganligi 
Iste’molchi tanlovini tushuntirishda befarqlik egri chizig‘i muhim rol 
o‘ynaydi.
Befarqlik egri chizig‘i ehtiyojlarni bir xil darajada qondirilishini 
ta’minlovchi iste’mol to‘plamlari yig‘indisini namoyon etadi. ya’ni, iste’molchi 
uchun befarqlik egri chizig‘ida joylashgan tovarlar to‘plamini tanlashda farq mavjud 
bo‘lmaydi.
Befarqlik egri chizig‘i iste’molchining afzal deb bilgan variantlarini ko‘rsatib 
bera oladi. Biz befarqlik egri chizigining to‘rtta afzalligini ko‘rib chiqamiz: 
1. Yuqoriroq befarqlik egri chiziqlarini pastlariga qaraganda afzal ko‘rish. 
Odamlar, odatda, ko‘proq tovarlar xarid qilishga odatlanishgan. Katta hajmdagi eng 
munosib tanlov befarqlik egri chizig'ida o‘z ifodasini topadi. Yaxshiroq bo‘lgan 
befarqlik egri chizig‘i boshqalaridan ko‘ra ko‘proq ijobiy «xarakterga ega». Shuning 
uchun iste’molchi yaxshiroq variantga ega bo‘lishni xohlaydi.
2. Befarqlik egri chizig'i beqaror. Befarqlik egri chizig‘i iste’molchining bir 
variantdan boshqasini afzal ko‘rganda o‘zini namoyish etadi. Ko‘pincha, 
iste’molchiga ikkala mahsulot ham yoqadi. Shu sababli, agar birinchi mahsulot 
miqdori kamaysa, iste’molchini xursand qilish uchun ikkinchisiniki ortadi. Shu 
sababli, ko‘pincha befarqlik egri chizig'i o‘zgarib turadi.
3. Befarqlik egri chizig‘i kesishmaydi.
4. Befarqlik egri chizig‘i bu ichki rozilikdir. Kishilar o‘zlarida ortig` bilan 
bo‘lgan mahsulotlarni kamroq bo‘lganiga qaraganda sotib yuborishni ko‘proq 
xohlaydilar.
Befarqlik egri chizig‘i bizga iste’molchining bir tovarni ikkinchi biriga 
almashtirmaslik xohishi haqida «ma’lumot beradi». Bir mahsulot o'rnini boshqasi 
bosa olsa, befarqlik egri chizig'i tanlash osonlashadi, aks holat bolsa, aksincha, 
qiyinlashadi. Buning to‘g‘riligini ko‘rish uchun bir holni ko‘rib chiqamiz.
Mutloq o‘rin bosuvchilar: tasavvur qiling, kimdir sizga 10 sentlik tanga bilan 
nikel bolagi to‘plamini taklif qildi. Siz ushbu farqli narsalarni qanday baholar 
edingiz? Odatga ko‘ra, siz ikkalasining ham pulga chaqsa boladigan qiymati haqida 

---

o‘ylar edingiz. Agar shunday bolsa, siz to‘plamdagi nikel va pulning qanchaligini 
e’tiborga olmay ikkita nikel bolagini bitta o‘n sentlik tangaga ayirboshlardingiz. 
Sizning ushbu nikel va pul orasidagi o‘rin bosish qiymatingiz ikkiga bir bolar edi. 
O‘rin bosish qobiliyati o‘zgarmas bolgani sabab, befarqlik egri chizigl to‘g‘ri chiziq 
vazifasini otaydi. Bu to‘g‘ri befarqlik egri chizigl tufayli yuqoridagi ikki tovar bir-
birining o'rnini mukammal bosa oladi. 
Agar iste’molchining A va V tovarlarning barcha to‘plamlari bo‘yicha afzal 
ko‘rishlarini egri chiziqlar orqali tasvirlansa, befarqlik kartasi hosil bo‘ladi. Har 
bir befarqlik egri chizig‘i kishi har biriga bir xilda qaraydigan tovarlar to‘plamini 
ifodalaydi. 1-chizmada befarqlik kartasining bir qismini aks ettiruvchi uchta 
befarqlik egri chizig‘i tasvirlangan. I
3
befarqlik egri chizig‘i ehtiyojlarni 
qondirilishining eng yuqori darajasini aks ettiradi. 
V 

S 

V

A I
3 
I
2
I
1 
0 A