Иқтисодиётни тартибга солишда давлатнинг роли

Асосий таянч тушунчалар

• Иқтисодиётни давлат томонидан тартибга солиш (ИДТТС) - қонунчилик, ижро ва назорат қилиш характеридаги тадбирлар тизимини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
• ИДТТС мақсади - иқтисодий ва ижтимоий барқарорликни таъминлаш, иқтисодий тизимни мустаҳкамлаш ва уни ўзгариб турувчи шароитга мослаштиришга қаратилади.
• Давлатнинг иқтисодий вазифалари - иқтисодий тизимнинг амал қилишига шарт-шароит яратиш ва иқтисодиётни тартибга солиш ҳамда иқтисодий ўсишни таъминлашга қаратилган чоратадбирлардан иборат бўлади.
• ИДТТС усуллари - тартибга солишнинг маъмурий ва иқтисодий воситалари бирлиги.
• Бевосита усуллар - иқтисодиётни тартибга солишнинг таъқиқлаш, рухсат бериш ва мажбур қилиш характеридаги маъмурий воситалари.
• Билвосита усуллар - иқтисодиётни тартибга солишнинг иқтисодий восита ва дастаклари.
• Иқтисодий сиёсат - бу иқтисодиёт субъектларининг уз фаолиятига оид йўл-йуриқлари ва саъй - ҳаракатларининг мажмуасидир.
• Микросиёсат - бу фирмалар ва хонадонларнинг сиёсати.
• Макросиёсат - бу давлатнинг миллий иқтисодиётга оид сиёсати.
• Мегасиёсат - турли давлатлар, халқаро компаниялар ва халқаро ташкилотларнинг жаҳон иқтисодиётига тааллуқли сиёсатидир.
• Хонадон сиёсати - ўз истеъмолини максимумлаштириш, келажак учун жамғарма ҳосил этиш ва ниҳоят жамғарма кадрқийматини сақлаб қолишга қаратилади.
• Фирма сиёсати - фойдани максимумлаштириш ва ўз мавқеини мустаҳкамлашни кўзлайди. Бу сиёсат таркибан ишлаб чиқариш, тижорат, нарх, молия ва рақобат сиёсатидан иборат бўлади.
• Давлатнинг иқтисодий сиёсати - унинг иқтисодиётдаги ўрнидан келиб чиқади. Давлат иқтисодиётнинг оддий иштирокчиси эмас, балки уни тартиблаб турувчи куч бўлиб, иқтисодиётга бозор қонун-қоидаларига тўсқинлик қилмайдиган, балки буларга шароит яратиб берадиган даражада аралашади. Бунга у ўз сиёсати орқали эришади. Бу сиёсатнинг мақсади умумиллий бўлиб, барқарор иқтисодий ўсишни, иқтисодий мустақилликни, иқтисодий хавфсизликни, миллий пул кадр-қийматининг барқарорлигини, халқ фаровонлигини, миллий Иқтисодиётнинг интеграциялашувини ва ниҳоят, миллий Иқтисодиётнинг келажагини таъминлашдан иборатдир. Давлат ўз сиёсатини иқтисодий, хукукий ва сиёсиймаъмурий воситалар ёрдамида амалга оширади.