Iv-bap. Menedjment texnologiyasí

Basqarıw  wazıypaları  bul  -basqarıw  iskerliginiń  salıstırmalı  ǵárezsiz 

qánigelestirilgen  hám  ajıratılǵan  túri  bolıp  tabıladı.  Bunıń  ushın  basqarıw 

wazıypası  anıq  sáwlelendirilgen  mazmunǵa,  onı  ámelge  asırıw  ushın  islep 

shıǵılǵan  mexanizmine  hám  belgilengen  ortalıqta  óz  maqsetine  erisip 

juwmaqlanıwı ushın belgilengen shólkemlesken strukturaǵa iye bolıwı kerek.  

Basqarıw  processinde  ámelge  asırılatuǵın  háreketler  hám  wazıypalardıń 

mazmunı  shólkemniń  túri  (hákimshilik,  sociallıq,  bilimlendiriw  hámt.b.),  onıń 

iskerliginiń kólemi hám tarawları (óndirislik, sawda, xızmetler kórsetiw), basqarıw 

ierarxiyasındaǵı  dárejesi  (basqarıwdıń  joqarı,  orta  yamasa  tómengi  dárejesi), 

shólkem  ishindegi  roli  (óndirislik,  marketing,  finans,  qánigeler)  hám  basqada  bir 

qatar faktorlarǵa baylanıslı. 

Basqarıwdıń  shólkemdegi  wazıypalarınıń  hár  túrli  bolǵanlıǵına  qaramastan 

baskarıw  iskerliginiń  maqseti  birdey  boladı.  1916  jılda  usı  koncepciyanı  birinshi 

bolıp  islep  shıqqan  A.  Fayoldıń  pikirinshe  basqarıw  processinde  dáslepki 

wazıypalar  bes  túrli  boladı:  jobalastırıw,  shólkemlestiriw,  basqarıw, 

muwapıqlastırıw hám qadaǵalawdı bildiredi.  

---

Menedjment  salasındaǵı  zamanagóy  izertlewshiler  basqarıw  wazıypalarınıń 

basqa sistemasın islep shıqqan, bular: jobalastırıw, shólkemlestiriw, basqarıw (yaki 

buyrıqlar 

beriw), 

motivaciya, 

basshılıq, 

muwapıqlastırıw, 

qadaǵalaw, 

kommunikaciyalar,  izertlewler,  bahalaw,  qararlar  qabıl  etiw,  qánigelerdi  tańlaw 

hám sáwbetlesiwler alıp barıw hám pitim, shártnamalar dúziw. 

Biz  basqarıwdıń  bes  ulıwmalıq  wazıypaların  ajıratıwdı  maqsetke  muwapıq 

dep esaplaymız: 



 

jobalastırıw (maqsetler hám olarǵa erisiw boyınsha háreketlerdiń jobasın 

tańlaw); 



 

shólkemlestiriw (wazıypalardı bólimler yamasa qánigeler ortasında 

bólistiriw hám olar ortasında óz ara sheriklikti ornatıw); 



  motivaciya (orınlawshılardı jobalastırǵan háreketlerdi ámelge asırıw 

qoyılǵan maqsetlerge erisiw ushın xoshametlew); 



 

muwapıqlastırıw  (aqılǵa  muwapıq  baylanıslardı  ornatıw  jolı  menen 

basqarılıp  atırǵan  sistemanıń  hár  qıylı  bólekleri  ortasındaǵı  sáykeslik  hám 

muwapıqlıqtı támiyinleydi); 



 

qadaǵalaw (haqıqıy erisiw múmkin bolǵan yamasa erisilgen nátiyjelerdi 

jobalastırılǵanlar menen salıstırıw). 

Basqarıwdıń bul ulıwmalıq wazıypaları kommunikaciya hám qararlar qabıl 

etiwdiń baylanıstırıwshı processleri menen birlestirilgen. Bul wazıypalar 

arasındaǵı óz ara baylanıs basqarıwdıń hár qanday processtiń mazmunın kórsetip 

beriwshi sızılmanı usınıwımız múmkin (4.1.1-sızılma). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jobalastırı

w 

Shólkemles

tiriw 

Qada 

ǵalaw 

Motivaciya 

Muwapıqla

stırıw 

---