Iv-боб. Ер усти жихозлари. Бургилаш миноралари

MAVZU: QUDUQNI BURG`ILASH ISHLARINI TUGATISH MAXSULDOR QATLAMLARNI OChISh.
Reja:
1. Maxsuldor katlamni ochish xaqida tushuncha.
2. Maxculdor qatlamlarni ochish usullari.
3. Maxculdor qatlamlarni ochishda burg`ilash eritmalarini o`rni
Kuduklarni burgilash jarayonini eng asosiy sungi va ma'suliyatli boskichlaridan biri maxsuldor katlamni ochishdir.
Maxsuldor Katlam ikki usulda ochiladi: Birlamchi ochish –kuduklarni burgilash jarayonida neft va gaz mavjud bulgan barcha katlamlarni aniklash va ularning xar birini sanoat mikyosida baxolashdan iborat. Kup xollarda bu vazifalar namuna olish yordamida, xamda konda geofizik usullarni kullash yordamida echiladi.
Ikkilamchi ochish deganda, kudukka ximoya kuvurlari tushirilib sementlangandan keyin, maxsuldor Katlam Bilan kuduk orasida gidrodinamik aloka urnatish tushiniladi. Maxsuldor katlamni ochish usulini tanlash – Katlam bosimini kattaligiga, maxsuldor katlamni mustaxkamligiga, katlamni utkazuvchanligiga va boshka sabablarga boglik. Shu Bilan birgalikda ochik favvorani oldini olish talablari xam bajarilishi lozim; maxsuldor katlamga shlam (kolmatasiya) kattik faza, burgilash va tamponaj eritmalarini sizib kirishiga yul kuymaslik lozim; kudukda ochilgan oraliklar suvsiz uzok muddat kafolatlangan xolda ishlatishini va kudukdan maksimal neftgaz okimini olish lozim. Bu shartlarni bajarilishi «yagona texnik koidalar» (edinmi texnicheskimi pravilami0 buyicha burgilash ishlari olib borilishini ta'minlanishi kursatmasida neftgaz yoki gazkondensatli, chukurligi 1200 metrgacha bulgan kuduklarni burgilash jarayonida gidrostatik bosim Katlam bosimidan 10-15%, undan yukori chukurliklarda gidrostatik bosim 3-10% yukori bulishi kerak.
Maxsuldor katlamni ochish jarayonida burgilash eritmasini sifati muxim urin tutadi. Burgilash eritmalarini kattik fazasi katlamdagi sizish kanallarini kamaytirish mumkin, eritmani suyuk fazasi esa (suv) gili minerallarni bukib, shishib kolishi tufayli katlamni govakligi va utkazuvchanlikni kamayishiga olib keladi.
Normal va anomal yukori bosimli katlamlar mavjud oraliklarda ximoya kuvuri loyixadagi chukurlikkacha tushiriladi va kuvur orti xamda kuduk devori orasidagi bushlik sementlanadi. Katlamni kuvur ichki kismi Bilan tutashtirish (ikkilamchi ochish) ukli, kumulyativli yoki suyuklik kum okimli (gidropeskostruy) perforatorlar yordamida amalga oshiriladi.Maxsuldor katlamni birlamchi ochish texnologiyasi va maxsuldor uyumga «kirish» usullari.

Kirish usuli deganda, maxsuldor katlamda olib boriladigan burgilash tartibi va aynan maxsuldor uyumni mustaxkamlash tushuniladi. Maxsuldor katlamga kirishni necha usullari mavjud bulib, ularning asosiy kuyidagi beshta usuli mavjud.

1-usul. Maxsuldor uyumda burgilash davom ettiriladi. Ungacha bulgan yukoridagi katlamlar ximoya tizmalari bilan mustaxkamlanmaydi. Uyum tulik burgilab bulingandan keyin kudukka ximoya kuvurlari tushiriladi va sementlanadi.
Kuduk ichi bilan maxsuldor Katlam urtasida gidrodinamik aloka urnatish uchun kuduk perforasiya kilinadi, ya'ni tizmalarni otish orkali kuplab teshiklar xosil kilinadi. Kulayligi: Ishga tushirish jixatidan oddiy, xar kanday maxsuldor Katlam va kalamchalar Bilan boglanish mumkin. Bu usulda burgilash ishlarining tannarxi boshka usullarga Karaganda arzonrok. Kamchiliklari: asosida suv bulgan burgilash eritmasi ishlatganda maxsuldor katlamni ifloslanish extimoli katta buladi; burgilash vaktida fakat maxsuldor Katlam emas balki ximoya tizmasi tushirilgan oralikkacha bulgan masofa ifloslanadi; ifloslanish uyumda katta bulsa, bu uyumni uzlashtirish ogir kechadi, debit esa potensial debitdan kichik buladi. Mablag kup sarflanadi.
2-usul. Ximoya tizmalari maxsuldor katlamni shiftigacha tushiriladi va mustaxkamlanadi. Ximoya tizmasini diametridan kichikrok bulgan burgi tanlanib maxsuldor Katlam burgilanadi va uyum ochik xolatda koldiriladi. Bu usulda maxsuldor katlamga kirish uchun uyumdagi sharoitlarni xisobga olgan xolda burgilash eritmasini tarkibi va xossasini tanlab olish zarur. Kulayligi: Maxsuldor Katlam mustaxkam tog jinslaridan iborat bulsa va fakat bir xil suyuklikdan tashkil topgan bulsa katlam tanlanmasdan burgilanadi. Nokulayligi: Kudukda Katlam suyukligi filtrasiya kuchli bulsa, katlamlarni tanlab ekspluatasiya kilib bulmaydi.
3-usul. Bu usulda burgilangan maxsuldor katlamga filtr tushiriladi. Tushirilgan filtr ximoya tizmasining sungi kismida osilgan xolatda buladi. Filtr Bilan tizmadagi oralik paker Bilan mustaxkamlanadi. Bu usulning xam yukoridagi usullar kabi kulayligi va nokulayligi mavjud.
Bu usulning farki shundaki, maxsuldor uyum mustaxkam bulmagan tog jinslaridan iborat bulganda va ekspluatasiya vaktida uncha mustaxkam bulmagan kuduklarda yaxshi natija beradi.
4-usul. Bu usulda kuduk maxsuldor katlamning shipigacha burgilanib ximoya tizmalari tushiriladi va mustaxkamlanadi. Ximoya tizmasining diametridan kichikrok bulgan burgu tanlanib, maxsuldor Katlam burgilanadi. Sungra esa xvostovik Bilan maxsuldor Katlam mustaxkamlanadi. Berilgan oralikdagi maxsuldor katlamlar perforasiya kilinadi. Bu usullar burgilash eritmasining xossasi, uyumdagi xolatga karab tanlab olinadi (kollektordagi ifloslanishni oldini olish uchun). Kulayligi: Bu usul xar xil xolatda bulgan katlamchalardagi va katlamlardagi maxsulotlari juda kam xarajat kili shorkali kudukdan uzlashtirib olish mumkin; Kuduklardagi neftni debiti yukori buladi va kuduklarni uzlashtirish tezlashadi. Nokulayligi: Kudukning tuzilishi murakkablashadi.