Iv-xi asrlarda Vizantiyada, Eron Arab musulmon davlatlarining yuksalishi Reja

Arablarning savdo karvon yo’llari
Arabiston yarim orolining g‟arbiy qismida, Qizil dengiz sohillarida, geografik qulay bir 
hududda joylashgan va Xijoz deb nom olgan tuman bu davrda iqtisodiy taraqqiyotda ancha 
ilgarilab ketgandi. Karvon savdo yo‟llari bu hududni janubda Yaman orqali Habashiston va 
Hindiston, shimolda Suriya orqali Misr, Vizantiya va sosoniylar Eroni bilan bog‟lar edi. O‟z 
davrida katta, iqtisodiy ahamiyatga ega bo‟lgan bu hududning markazi Makka shahri bo‟lib, bu 
yerda yoz va qish fasllarida 2 mingtagacha tuyasi bor katta karvonlar tashkil etilgan. 
О„rta dengizdan Hindistonga boradigan muhim savdo yо„li qadimdan Arabistondan о„tar 
edi. Hijoz orqali shimoldan janubga katta savdo yо„li о„tar edi. Shu savdo yо„lida ilk 
vaqtlardayoq katta-katta savdo punktlari, Makka, Yatrib va boshqalar vujudga keldi. Makka 
shahri ayniqsa katta ahamiyatga ega edi. Arablar о„rtasida juda dong„i ketgan ibodatxona 
bо„lmish Ka‟ba va undagi muqaddas qora tosh (hajari asvad) shu Makkada edi. Makkada shu 
Ka‟ba atrofida har yili katta yarmarka bо„lib turar edi. Makkaning savdogarlardan iborat bо„lgan 
yuqori tabaqasi savdodan katta foyda kо„rar edi.
VI asrning birinchi yarmida Arabiston yarim orolida asosini ko‟chmanchi seliy qabilalari 
tashkil etgan Arab xalifaligi tashkil topdi. VII asr boshlarida Arabistonda yagona e‟tiqod asosida 
mamlakatni birlashtirish harakati boshlandi. Bu buyuk e‟tiqod yakka xudolikka asoslangan islom 

---

dini edi, (Islom-boysunish, itoat etish, o‟zini Alloh irodasiga topshirish degan ma‟nolarni 
bildiradi).
Islom dinida payg‟ambar hisoblangan Muhammad (s.a.v.) 570 yil 27 avgustda Makka 
shahrida Quraysh qabilasining Hoshimiylar xonadonida dunyoga keladilar. Hoshimiylar 
xonadoni Quraysh qabilasining nufuzli oilalaridan biri bo‟lgan. Muhammad alayhissalomning 
bobolari Abdulmutallib Makkadagi Ka‟ba ibodatxonasi kalitining saqlovchisi bo‟lgan. Ota-
onalaridan juda yosh qolgan Muhammad alayhissalom dastlab bobolari, so‟ng amakilari Abu 
Tolib qo‟lida tarbiya oladilar.