Ix mavzu. Ishlab chiqarish funksiyalari

Ishlab chiqarish va samaradorlik 
An’anaviy fermer xo‘jaliklari mehnatga qaraganda sotib olingan resurslardan 
kam foydalanish orqali xarakterlanadi. Har bir gektariga hosil, har bir insonga 
mahsulot va shuningdek boshqa ishlab chiqarish o‘lchamlari past ko‘rsatkichga ega. 
Bu omillar ahamiyatga ega emas, biroq an’anaviy fermer xo‘jaligining faoliyati 
samarasizdir. T.V.Shuls ta’kidlaganidek, an’anaviy fermer xo‘jaliklari juda nochor va 
lekin biroz samarali, nima uchun? Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, ozuqa manbalari, 
yerni samaradorligini oshiruvchi metodlar va shuningdek boshqa omillar an’anaviy 
fermer xo‘jaligini samaradorligini oshishida ahamiyatli va mehnat va kapitalning 
an’anaviy turlarini kamaytiradi. Samaradorlik muqobil maqsadlarda resurslarni 
marjinal tenglashtirish yo‘li bilan o‘lchanganidek, yuqori bo‘ladi. Bir so‘z bilan 
aytganda, berilgan texnologiyalar an’anaviy fermer xo‘jaligi uchun ahamiyatli, 
chunki ularga ish yaxshi borishi uchun yer, mehnat va boshqa omillar taqsimlab 
beriladi. Bu yerda omillar taqsim qilinib, ular hozirgi zamonda mahsulotning asosiy 
ko‘rinishiga ega bo‘lmaydi. U shunday ma’noga egaki, texnologiyaning statistik 
darajasi, fizik holati va ishlab chiqarish omili qiymatini fermerlar sekin-asta samarali 
qilib boradi. Qachonki sharoitlar tezda o‘zgarib borsa, ularning ko‘pchiligi 
resusrlarni taqsimlashda xatoga yo‘l qo‘yadi. Shuningdek, chegaralangan ta’limni 
tenglashtirmaslikdan ehtiyot bo‘lish kerak (an’anaviy qishloq xo‘jaligida boshqa 
umumiy xususiyat mavjud). Aniq xom-ashyodan kam foydalanish holati, past 
samaradorlik, lekin yuqori iqtisodiy samaradorlik statistik xolatlarda samaradorlik 
o‘sishi uchun muhim ahamiyatga ega. Birinchidan, yangi texnologiyalar fermerlarda 
ishlab chiqarish imkoniyatlarini o‘zgartirishga yordam beradi. Ikkinchidan 
investitsiyalar samarali o‘rnashishda sifat va miqdorni shuningdek yerdan daromadni 
77
Gerge W. Norton, Jeffrey Alwang and William A.Masters.Economics of Agricultural Development. -2nd ed. 
Rublished in the USA and Canada by RoutlrdgeTaylor&Francis Croup. USA. 2010.106 r.

---

129 
ko‘proq olishni yaxshilaydi. Uchinchidan, ta’limda yuqori darajali samaradorlikni 
saqlab qolish uchun, fermerlarga sharoit o‘zgarishida resurslardan foydalanishni 
o‘rgatishga yordam berish uchun kerak bo‘ladi. Biroq an’anaviy qishloq xo‘jaligi 
statistik sharoitlar ostida ta’lim samaradorligini juda kam oshiradi, chunki dehqon 
ishlab chiqaruvchi allaqachon samaradorlikka erishib bo‘lgan.
78