Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Pulning hozirgi qiymati kelajakda kelib tushadigan pul mablag‗larining 
belgilangan foiz stavkasini («diskont stavkasi») hisobga olgan holda hozirgi davrga 
keltirilgan miqdorini ifodalaydi. Pulning hozirgi qiymatini aniqlash bu qiymatning 
diskontllashuvi bilan bog‗liq bo‗lib, pul mablag‗larining belgilangan yakuniy hajmida 
o‗sishiga teskari operatsiyani ifodalaydi. Bu holda foiz (diskont) miqdori pul 
mablag‗larining yakuniy miqdoridan (kelajakdagi qiymatdan) chiqarib tashlanadi. 
Bunday holat ma‘lum bir vaqt o‗tgandan so‗ng oldindan belgilangan summani 
olish uchun bugungi kunda qancha mablag‗ investitsiya qilish kerakligini aniqlash 
zarur bo‗lgan hollarda vujudga keladi. 
Pul mablag‗larini investitsiyalash bilan bog‗liq moliyaviy-iqtisodiy hisob-
kitoblarni amalga oshirishda qiymatning o‗sish va diskontlashuv jarayonlari oddiy 
hamda murakkab foizlar bo‗yicha amalga oshirilishi mumkin. Oddiy foizlar odatda 
qisqa muddatli investitsiyalashda, murakkab foizlar esa uzoq muddatli 
investitsiyalashda qo‗llaniladi. 
Oddiy foiz deb pul mablag‗larini investitsiyalash shartlari bilan belgilangan 
to‗lov davri (chorak, oy va hokazo) yakunida qo‗yilmaning boshlang‗ich (hozirgi) 
qiymatiga hisoblanuvchi summani anglatadi. 
Qo‗yilmaning o‗sish jarayonida oddiy foiz summasini hisoblashda quyidagi 
formuladan foydalaniladi: 

---

133 
J = P 

 n 

 i, 
bu erda 
J – investitsiyalashning belgilangan davri uchun foiz summasi; 
R – boshlang‗ich qo‗yilma (investitsiya) summasi; 
n – investitsiyalash muddati (har bir foiz to‗lovi amalga oshiriluvchi davrlar 
soni); 
i - foiz stavkasi (o‗nli kasr bilan ifodalanadi). 
Misol. Quyidagi shartlarga ko‘ra bir yil uchun oddiy foiz stavkasini aniqlash 
kerak bo‘lsin: boshlang‘ich qo‘yilma miqdori -1000 so‘m; har chorak to‘lanuvchi 
foiz stavkasi - 20%. Ushbu ko‘rsatkichlarni formulaga qo‘yib, quyidagiga ega 
bo‘lamiz.