Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 K. Barrou, P. Barrou, R. Brounlar muallifligida 2003 yilda Moskvada chop 
etilgan «Biznes-rejalashtirish: to‗la qo‗llanma» (Biznes-planirovanie: polnoe 
rukovodstvo) nomli ingliz tilidan tarjima qilingan qo‗llanma keng qiziquvchilar 
uchun mo‗ljallangan bo‗lib, unda Buyuk Britaniyaning Krenfild menejment maktabi 
tomonidan ishlab chiqilgan biznes-reja tuzishning barcha amaliy jihatlari 
birlashtirilgan. 
Qo‗llanmada biznes-rejani ishlab chiqish Buyuk Britaniya tajribasiga 
asoslanadi. Kitobning afzalligi shundaki, unda tadbirkor uchun biznes-reja tuzishda 
zarur bo‗lishi mumkin bo‗lgan axborotlari qanday va qaerdan olish mumkinligi 
haqida to‗liq ma‘lumotlar berilgan. Masalan, internetning ma‘lum bir aniq 
saytlaridan, telefon biznes-kataloglaridan qanday ma‘lumot olish mumkinligi va 
ularning ishonchlilik darajasi qandayligi yoritilgan. 
K.V. Pivovarov muallifligida 2002 yili Moskvada chop etilgan «Biznes-
rejalashtirish» (Biznes-planirovanie) nomli o‗quv qo‗llanma 4 ta bobdan iborat 
bo‗lib, ularda biznes rejalashtirishning uslubiy asoslari, biznes-rejani ishlab chiqish 
tamoyillari, asosiy ko‗rsatkichlarni ishlab chiqish uslubiyatini, turli korxonalar uchun 
biznes-reja ishlab chiqishning xususiyatlari yoritilgan. Bu kitob tabirkorlarni o‗z 
ishini qanday tashkil etishga o‗rgatadi va bunda asosiy maqsad va vazifalarni to‗g‗ri 
belgilab olish hamda amalga oshirish orqali ijobiy natija, ayniqsa foyda yoki daro-
madni ta‘minlash yo‗llarini ko‗rsatib beradi.
 

---

7 
I-BO„LIM. BOZOR IQTISODIYOTI VA BIZNES 
 
I-bob. BOZOR IQTISODIYOTI VA BIZNES
1.1. 
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “2012 yil 
Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko„taradigan yil bo„ladi” nomli 
ma‟ruzalaridan kelib chiqqan holda, fanning maqsadi va vazifasi. 
Mamlakatimiz inson manfaatlari, huquq va erkinliklari yuksak qadriyat bo‗lgan 
ijtimoiy yo‗naltirilgan bozor iktisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat va 
fuqarolik 
jamiyat 
barpo 
etish 
yo‗lidan 
izchil 
rivojlanib 
bormoqda. 
Iqtisodiyotimizning turli soha va tarmoqlari o‗rtasidagi mutanosiblikning kuchayishi 
hamda barqaror o‗sish sur‘atlarining ta‘minlanishi natijasida aholi daromadlari, 
turmush 
darajasining 
sezilarli 
ravishda 
oshishi 
ertangi 
kunga 
bo‗lgan 
ishonchimizning tobora mustahkamlanib borishiga zamin yaratmoqda. 
YUrtimiz ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotida qo‗lga kiritilayotgan yuksak natijalar, 
eng avvalo, yangidan-yangi zamonaviy tarmoq va ishlab chiqarish quvvatlarining 
yo‗lga qo‗yilishi, buning ta‘sirida mamlakatimiz iqtisodiy salohiyatining sezilarli 
darajada ortib borayotgani, yaratilayotgan mahsulot va ko‗rsatilayotgan xizmat 
turlarining ko‗payib, sifatining tubdan yaxshilanib borishi, bir so‗z bilan aytganda, 
iqtisodiyotimizning yangicha mazmun va mohiyat kasb etib borishida mustaqil 
taraqqiyot yo‗lining to‗g‗ri tanlangani, amalga oshirilayotgan iqtisodiy siyosat 
strategiyasining har tomonlama puxta asoslangan hamda xalqimizning fidokorona 
mehnati eng muhim va asosiy omil bo‗lib xizmat qilmoqda. Bu omillarning yagona 
maqsad – yurt tinchligi va ravnaqi, xalqimiz farovonligi yo‗lida jamiyatimizning 
doimo hamjihat bo‗lib kelayotgani o‗ta murakkab mustaqil taraqqiyot yo‗lini bosib 
o‗tishda naqadar og‗ir sinovlardan muvaffaqiyatli o‗tishga imkon yaratdi. Birgina 
misol, 2008 yilda boshlangan, bugungi kunga qadar salbiy ta‘sir va oqibatlari 
saqlanib qolayotgan, keyingi yillarda rivojlangan mamlakatlarda o‗zining yangi 
―xuruji‖ni namoyon etayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi nafaqat ayrim 
mamlakatlar, balki dunyoning deyarli barcha qitalarida iqtisodiy siyosatning zaif 
jihatlarini, ayniqsa, bank-moliya tizimining ―mo‗rt‖ bo‗g‗inlarini oshkor etib qo‗ydi. 
Ana shunday murakkab bir sharoitda mamlakatimiz iqtisodiyoti, bizning ijtimoiy-
iqtisodiy taraqqiyot modelimiz yana bir bor hayot sinovidan muvaffaqiyatli o‗tib, 
o‗zini to‗la oqlagani har qanday e‘tirof va e‘tiborga munosibdir. 
O‗tgan 2011 yil ham mamlakatimiz ijtimoiy hayotining turli jabhalarida yangi 
yutuq va natijalarga juda boy bo‗ldi. Prezidentimiz I.A.Karimov 2012 yilning 19 
yanvarida O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011 yilning asosiy va 
2012 yilda O‗zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor yo‗nalishlariga 
bag‗ishlangan majlisida o‗tgan yil natijalariga atroflicha to‗xtalib, joriy yil 
vazifalarini aniq-ravshan belgilab berdi. 
Davlatimiz rahbarining ma‘ruzasida jahonda e‘tirof etilgan taraqqiyotning 
o‗zbek modeli hamda Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasining ustuvor 
yo‗nalishlarini izchil amalga oshirish natijasida, dunyo iqtisodiyotida yuz berayotgan 

---

8 
inqiroz holatlariga qaramasdan, 2011 yilda mamlakatimiz iqtisodiyotining yuqori 
barqaror o‗sish sur‘atlari va makroiqtisodiy mutanosibligi taminlangani qayd etildi. 
Bu ma‘ruzaning ilmiy-nazariy ahamiyati avvalo unda bugungi kunda jahon 
miqyosida ko‗zga tashlanayotgan iqtisodiy rivojlanish tendensiyalari, mavjud 
muammolar, global inqiroz holatini bartaraf etish bo‗yicha amalda qo‗llanilayotgan 
chora-tadbirlar chuqur tahlil etib berilganida ko‗rinadi. Aynan ana shunday 
yondashuv asosida mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar, ularning 
samaradorligini ta‘minlayotgan omillarning mazmu-mohiyati ochib beriladi. 
Ma‘lumki, yurtimizda jahon moliyaviy inqirozining salbiy ta‘sirlariga qarshi 
ko‗rilayotgan chora-tadbirlar samaradorligi Xalqaro valyuta jamg‗armasi, Jahon 
banki, Osiyo taraqqiyot banki singari nufuzli xalqaro moliyaviy va iqtisodiy 
institutlar 
tomonidan 
yuqori 
baholanmoqda. 
Jumladan, 
Xalqaro 
valyuta 
jamg‗armasining 2011 yil noyabr oyida mamlakatimizga kelgan missiyasining 
bayonotida O‗zbekiston izchil o‗sishga erishgani va global moliyaviy inqirozga 
qarshi muvaffaqiyatli choralar ko‗rayotgani qayd etildi, shuningdek, o‗rta muddatli 
istiqbolda iqtisodiy o‗sishning yuqori sur‘atlari saqlanib qolishi haqida ijobiy prognoz 
bildirildi
1
. 
Prezidentimiz ma‘ruzasida 2012 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning quyidagi eng muhim ustuvor vazifa va yo‗nalishlari belgilab 
berildi: