J: Mox tárizlilerdiñ dùnyas jùzi boyinsha 5 miñday tùri, Ğmda terrritoriyasinda 1500 dey tùrleri tarqalģan. Kòpshilik wàkilleri arqa yarim sharda, tawlarda, tropikaliq ellerde, yaģniy iģalliq jetkilikli orinlarda keñ tarqalģan

Qasqır tárizliler tuqımlası. Bul tuqımlasqa qasqır, saǵal, túlki hám enot tárizli iyt kiredi. Olar iyisti júdá jaqsı sezedi; jemtiginiń izinen qalmay uslap aladı. Qasqırlar jıl dawamında jup bolıp jasaydı. Olar kúndiz bir tasa jerge jasırınıp aladı, túnde awqat izlep shıǵadı. Qasqırlar kúshli hám shaqqan bolǵanlıqtan ózinen úlken haywanlardı da awlawı múmkin. Qasqırlar úy haywanlarına da hújim qıladı. Haywanlardı jegenine qaraǵanda buwıp, nabıt etedi. Sonlıqtan, olardıń sanınıń artıp ketiwine jol qoymaw kerek. Urǵashı qasqırlar 3—4 ten 13 ke shekem kózi jumuq jalańash bala tuwadı. Qasqırlardıń balaları 35—40 kún dawamında anasın emedi, soń erkek hám urǵashı qasqırlar alıp kelgen gósh bólekleri hám shala jansar haywanlar menen awqatlanadı. Olar 15 jılǵa shekem jasaydı.
Túlki shól hám dalalarda, taw aldı hám tawlı jerlerde, hátteki awıl hám qalalardıń aynalasında da jasaydı. Jazda túlkiler inlerinde jasap, 4—5 kózi jumıq bala tuwadı. Gúzde túlkiniń semyası tarqap ketedi. Qısta júni qalıń hám ıssı bolǵanlıqtan inine kirmeydi. Túlkiler kemiriwshiler hám shıbın-shirkeyler menen awqatlanıp, awıl xojalıǵına payda keltiredi. Olar jaz hám gúzde palız eginleri hám miywelerin jeydi. Geyde úy quslarına da hújim qıladı. Túlki mamıq júnli terisi ushın awlanadı. Qashqirsimonlar oilasi 35 turni oʻz ichiga oladi. Oʻzbekistonda 7 turi uchraydi. Qashqirsimonlarning koʻp turlari moʻynasi uchun ovlanadi, qora tulki kabi moʻynali qashqirsimonlar moʻynachilik fermalarida koʻplab boqiladi. Yenotsimon it Rossiyaning bir qancha viloyatlarida iqlimlashtirilgan. Qashqirsimonlaring koʻp turlari quturish kasalligi viruslarini va gijja tuxumlarini tarqatadi.
Pıshıq tárizliler tuqımlası. Pıshıq tárizlilerdiń iyilgen hám ótkir tırnaqları arnawlı qaltashaǵa kirip turadı. Jemtigin tırnaqları járdeminde tutıp, keyin tisleri menen uslap turadı. Kópshilik pıshıq tárizliler iyisti sezbeydi, biraq jaqsı esitedi. Ol jemtigin tasa jerde ańlıp turıp uslap aladı. Pıshıq tárizliler tuqımlasına jolbarıs, gepard, qaplan, qaraqulaq, barıs, pıshıqlar kiredi. Jolbarıs Qubla Aziya hám Uzaq Shıǵısta tarqalǵan; dońız, suwın sıyaqlı úlken haywanlardı awlaydı. Ózbekistannıń dárya jaǵalarında toǵay pıshıǵı, biyik tawlı jerlerde qar barısı hám qaraqulaq ushırasadı. Házir bul haywanlardıń sanı azayıp ketkenlikten Ózbekistan Respublikasınıń «Qızıl kitabı»na kirgizilgen. Mushuksimonlarning juni odatda qisqa, har xil rangli. 4 urugʻ (yirik mushuklar, mushuklar, qor qoplonlari, gepardlar), 36 turi Avstraliya va Antarktidadan tashqari barcha qitʼalarda tarqalgan. Oʻzbekistonda 8 turi (irbis, gepard, silovsin, qorakulok, toʻqay mushugi, manul, qum mushugi, yovvoyi mushuk) yashaydi.