Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
-§. Foiz stavkasi va uning turlari
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
3-§. Foiz stavkasi va uning turlari Foiz stavkasi kreditga berilgan mablag‗lardan ma‘lum bir miqdorda foydalanilganligi uchun to‗lanadigan foiz to‗lovlarining nisbiy ko‗rsatkichidir. Foizning bozorda yuzaga keladigan holat yoki o‗zgarishlar banklarning foiz stavkalariga ham o‗z ta‘sirini ko‗rsatadi. Shundan kelib chiqib, foiz stavkasining o‗zgarmas va o‗zgaruvchan - suzib yuruvchi turlari mavjud. Pul, kredit resurslar bozoridagi o‗zgarishlarni inobatga olgan holda tijorat banklari tomonidan passiv yoki aktiv operatsiyalar bo‗yicha qat‘iy va suzib yuruvchi foiz stavkalari o‗rnatiladi. Qat‘iy yoki o‗zgarmas foiz stavka – qarz mablag‗laridan foydalanish davrida qayta ko‗rib chiqish huquqisiz o‗rnatiladigan, o‗zgarmaydigan stavkadir. Suzib yuruvchi foiz stavka – kredit berilgan muddat ichida vaqti- vaqti bilan foiz stavkasi qayta ko‗rib chiqiladigan o‗rta va uzoq muddatli kreditlarga qo‗llanadigan stavkadir. Kredit bo‗yicha foiz stavkasining qaysi turi qo‗llanilishi mijoz va bank o‗rtasida tuzilgan kredit shartnomasida aks ettirilishi lozim. Suzib yuruvchi foiz stavkasi aksariyat hollarda uzoq va o‗rta muddatli kreditlar berganda qo‗llaniladi va u ikki qismdan iborat deb qarash mumkin. Birinchi qism pul-kredit bozori konyunkturasiga bog‗liq ravishda o‗zgaradigan harakatlanuvchi qismdir. Uning o‗rnida, odatda, kredit resurslarini taklif etishning banklararo stavkalari LIBOR, PIBOR, FIBOR va boshqalar qatnashadi. Ikkinchi qismi qat‘iy o‗rnatilgan hajm qatnashadi. U tomonlar kelishuvining predmeti hisoblanib, u qoida bo‗yicha kredit shartnomasining amal qilish muddatida o‗zgarmaydi. Qayd qilingan qo‗shimchaning hajmi kelishuv shartlari va risk darajasiga bog‗liq. 414 tomonidan mustaqil belgilanadi va u kredit shartnomasida aks ettiriladi. Kredit bo‗yicha foizlar muddati kelganda, memorial order bilan rasmiylashtirilib, mijozning asosiy talab qilib olinguncha bo‗lgan depozit varag‗idan grafik bo‗yicha undirib olinadi. Foizlarni hisoblash quyidagi formula bo‗yicha amalga oshirilishi mumkin: Foiz miqdori = summa * foiz stavka * amaldagi kunlar soni • 360 Mikrokreditlar bo‗yicha O‗zbekistonda foiz stavkalari Markaziy bankning qayta moliyalash stavkasidan yuqori bo‗lmagan miqdorda, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun qayta moliyalash stavkasining 50 % miqdorida imtiyozli foiz stavkasi o‗rnatilishi mumkin. Ta‘lim va iste‘mol kreditlari bo‗yicha foiz stavkalari tomonlar ke- lishuviga asosan suzib yuruvchi foiz shaklida, lekin qayta moliyalash stavkasidan yuqori bo‗lmagan summada belgilanadi. Kredit bo‗yicha foizlar har kuni hisoblanishi mumkin va quyidagi buxgalteriya operatsiyasi bo‗yicha aks ettiriladi: Dt 163XX - olish uchun hisoblangan foizlar. Kt 40201–44900 – foiz daromadlari. Foizlarni undirish shartnomada belgilangan tartibda va muddatda amalga oshiriladi va u quyidagi buxgalteriya o‗tkazmasida ifodalanadi. Dt – kassa, bankning vakillik hisob raqami yoki mijozning talab qilib olinguncha depozit hisob raqami. Kt – 163XX - olinish uchun hisoblangan foizlar. Depozit hisob varaqlari kredit qoldig‗i bo‗yicha to‗lanadigan foiz- larni hisoblash bankning moliyaviy holatidan qat‘i nazar har kuni amalga oshirilish mumkin va uni quyidagi buxgalteriya o‗tkazmasida ifodalash mumkin: Dt – 50101-54900 – foiz xarajatlari. Kt – 224XX - to‗lash uchun hisoblangan foizlar. Hisoblangan foizlarning to‗lashini kredit shartnomada ko‗rsatilgan muddat va summada - quyidagi tartibda amalga oshiriladi: Dt 224XX - to‗lash uchun hisoblangan foizlar. Kt - bank vakillik hisob varag‗i yoki mijozning talab qilib olin- guncha depozit hisobvarag‗i. Foiz stavkasi quyidagilarga bog‘liq holda o‗zgarib turadi: 1. Pul bozoridagi talab va taklifning nisbati, ya‘ni bozorda qanday miqdorda qarz puliga talab bor va unga nisbatan qanday miqdorda qarz beriladigan pul chiqarilgan. 403 Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling