Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Himoya funksiyasi
|
uchta
asosiy funksiyalarini ajratib ko‗rsatishimiz mumkin. Bular: himoya, operativlik va tartibga solish funksiyalari. Bank omonatchilari manfaatlarini himoya qilish bank kapitalining asosiy funksiyasi hisoblanadi. Chunki bank aktivlarining asosiy qismi omonatchilar hisobiga tashkil topadi. Himoya funksiyasi zarar ko‗rish xavfi tug‗ilganda aktiv zaxiralar shakllantirish orqali bankning to‗lov qobiliyatini saqlab qolish, mabodo bank tugatiladigan bo‗lsa, omonatchilarga kompensatsiya to‗lash im- koniyatini beradi. Bu esa, o‗z navbatida, bankning keyingi faoliyat ko‗rsatishiga keng yo‗l ochib beradi. Lekin shuni e‘tiborga olishimiz kerakki, tijorat banklari ko‗pgina korxonalardan farqli o‗laroq o‗zlarining to‗lovga qobiliyatligini joriy bank daromadi hisobiga ta‘minlaydilar va faqatgina zararning bir qismi kapital hisobiga qoplanishi mumkin. Kapital o‗ziga xos himoya yostig‗i rolini o‗ynab, yirik, ko‗zda tutilmagan xarajatlar sharoitida bankka o‗z operatsiyalarini davom et- tirish imkoniyatini beradi. Shu kabi chiqimlarni moliyalashtirish uchun bankning o‗z kapitali ichiga kiruvchi turli xil zaxira fondlar mavjud. Le- kin mijozlarning ssudalarni ommaviy qaytarilmasligi yuz berganda, zararni qoplash uchun aksionerlik kapitali bir qisminigina ishlatish maqsadga muvofiq bo‗ladi. Bank o‗z kapitalining mavjudligi uning ishonchligi va likvidliligining birinchi shartidir. Bank kapitalining himoya funksiyasiga qaraganda, operativlik funksiyasi ikkinchi darajali bo‗lib hisoblanadi. U bankning o‗z mablag‗larini yer, bino, inshoot jihozlarni qoplash uchun moliyaviy zaxiralarni shakllantirishga ajratishni o‗z ichiga oladi. Bu moliyaviy resurslar manbayi bank ishi faoliyatining birinchi bosqichlarida, ta‘sischilarning birinchi navbatdagi xarajatlarni amalga oshirishlarida juda keraklidir. Bank rivojlanishining keyingi bosqichlarida bank kapitalining roli muhim bo‗lib, bu mablag‗larning bir qismi to‗g‗ri zaxiralarni tashkil qilish uchun uzoq muddatli aktivlarga sarflanadi. Garchi zararni qoplashning asosiy manbayi foyda jamg‗arish bo‗lsa ham zararni qoplash uchun yangi aksiyalar chiqarish yoki uzoq muddatli qarz olish mumkin. Bank kapitali tartibga soluvchi funksiyani ham bajaradi. Bank ka- pitali ko‗rsatkichi yordamida bank faoliyatiga baho berish va nazorat qilish mumkin. Odatda, bank kapitaliga uning minimal miqdori, aktivlar me‘yori va boshqa bank aktivlarini sotib olish shartlari bo‗yicha talablar 121 qo‗yiladi. O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan o‗rnatilgan iqtisodiy me‘yorlar, asosan, bankning o‗z kapitali hajmidan kelib chiqadi. Tartibga soluvchi funksiyaga kapitalni ssuda va investitsi- on operatsiyalarni chegaralash maqsadida ishlatish ham kiradi. 9-jadval Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|