Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Kapitalga bo„lgan minimal talablar (%) 
Yillar
Regulyativ 
kapital
1-darajali kapital
1-darajali asosiy kapital
1.01.2015yil
10
7,5
6
1.01.2016 yil
11,5
8,5
7
1.01.2017 yil
12,5
9,5
7,5

---

124
K
2
– I-darajali kapital yetarliligi; 
K
3
– Leverej koefitsiyenti.
Tijorat banki umumiy kapitalining yetarlilik koeffitsiyenti 
quyidagicha aniqlanadi: 
K
1
= TAKUS. 
TNOAUS 
Bu yerda: TAKUS – tavakkalchilikka asoslangan kapitalning 
umumiy summasi, (bu summa chegirmalarni hisobga olgan holda 1-
darajali kapital va 2-darajali kapital yig‗indisidan iborat).
TNOAUS – tavakkalchilikni hisobga olgan holda (yoki riskka 
tortilgan) aktivlarning umumiy summasi. Bu summa chegirmalardan 
keyin tavakkalchilikni hisobga olgan holda balans va balansdan tashqari 
aktivlar yig‗indisi sifatida aniqlanadi. 
Ushbu ko‗rsatkich (K
1
)ning yetarliligiga ruxsat etilgan darajasi 
mamlakatimizda 0,1 ga, ya‘ni 10 foizga teng. ―Bazel‖ qo‗mitasi taklifida 
esa 8 foiz qilib belgilangan. 
Tijorat banki I darajali kapitali yetarliligi darajasi quyidagicha 
aniqlanadi: 
K
2
= I darajali kapital. 
TNOAUS 
I darajali kapitalning (K
2
ning) yetarliligi 0,05 ga yoki 5 foizga teng 
bo‗lishi lozim. 
Leverej koeffitsiyenti 
Kapitalning yetarlilik darajasi talablari bilan bir qatorda tijorat 
banklari leveraj koeffitsiyentiga ham rioya etishlari kerak: 
K
3
= I darajali kapital. 
Umumiy aktivlar – nomoddiy aktivlar. 
K
3 --
– Leverej koeffitsiyenti – bu bank jami aktivlarining kapital 
bilan ta‘minlanganlik darajasini aks ettiruvchi ko‗rsatkich. U birinchi 
darajali kapitalning nomoddiy aktivlar qiymati, jumladan, gudvillni 
chiqarib tashlagan holda umumiy aktivlar summasiga nisbati sifatida 
aniqlanadi. 
K
3
ning ruxsat etilgan minimal darajasi 0,06 ga yoki 6 foiz teng. 
Ushbu kapital yetarliligi talablari faqat kapital yetarliligining eng kam 
darajasi va kredit tavakkalchiligini aks ettiradi. Bankning nomoddiy 
aktivlariga bankdagi dasturiy ta‘minot, foydalanish huquqi, marketing 
va texnik ma‘lumotlar va boshqalar kiradi. Gudvil yuqorida 
117
d) qo‗shimcha kapital (kapitalning ortiqcha qismi) — oddiy va 
imtiyozli aksiyalar bozor narxining ularning nominal qiymatidan oshib 
ketishi;
e) taqsimlanmagan foyda: 
kapital zaxiralar; 
avvalgi yillar taqsimlanmagan foydasi; 
joriy yil zararlari. 
f) devalvatsiya zahirasi. 
g) ozchilik aksiya egalarining birlashgan korxonalar aksiyadorlik 
hisob varaqlaridagi ulushi v.b.