Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

samaradorlik 
k
o„rsatkichlari bo‗lib:
a) aylanma aktivlarning kunlarda aylanishi;
b) aylanma aktivlarning aylanish koeffitsiyenti; 
d) korxonaning 
o‗z mablag‗lari bilan ta‘minlanganlik darajasi;
e) korxona oborotida mavjud b
o‗lgan o‗z aylanma mablag‗lari kabi 
asosiy k
o‗rsatkichlar va bir necha qo‗shimcha ko‗rsatkichlar mavjud.
1.
Aylanma mabla
g„(aktiv)larning kunlarda aylanishi (Ak.a.) 
aylanma mabla
g‗lar bir marta aylanishi (ya‘ni P-T...i/ch...T‘-P‘gacha) 
uchun necha kun ketganligini tavsiflaydi va quyidagi formula b
o‗yicha 
aniqlanadi.
A
o‗.q. K 
Ak.a. = 
––––––––. 
S 
Bu yerda: A
o‗.q. - Aylanma mablag‗(aktiv)larning o‗rtacha 
qoldi
g‗i.
K - hisoblanayotgan davrning kunlar soni (90 kun, 180 kun, 360 
kun) 
S - sotuv hajmi.
Aylanma aktivlarning kunlarda aylanish sonining qisqarishi ular 
aylanishining tezlashuvidan, bu, 
o‗z navbatida, sotuv hajmi va 
foydaning k
o‗payishidan, aksincha, holat esa korxonaning moliyaviy 
ahvolining tangligidan dalolat beradi.
2. Aylanma aktivlarning aylanish koeffitsiyenti
(Ka) 
ma‘lum bir 
davr (1 yil, 6 oy, 1 oy) ichida aylanma aktivlari necha marta 
aylanganidan dalolat beradi va quyidagi formula b
o‗yicha aniqlanadi:
S 
Ka = 
–––––––. 
A
o‗.q. 
265
Aylanma aktivlar 
ma‘lum bir davr oralig‗ida qancha ko‗p aylansa, 
uning samaradorligi shuncha yuqori b
o‗ladi, ya‘ni shuncha marta 
daromad olishga erishish mumkin. Har bir x
o‗jalik subyekti o‗zida 
mavjud b
o‗lgan aylanma mablag‗larning tezroq aylanishini ta‘minlashi 
lozim. Bu esa korxona tushumining k
o‗payishiga, uning mol yetkazib 
beruvchilar, 
byudjet, 
bank 
va 
boshqa 
subyektlar 
oldidagi 
majburiyatlarini 
o‗z vaqtida bajarishga imkon yaratadi.
3.
Aylanma aktivlarning samaradorligini ifodalovchi keyingi 
k
o‗rsatkich - korxonaning o‗z aylanma mablag‗lari bilan 
ta‘minlanganlik darajasi yoki muxtoriylik koeffitsiyenti (Km)dir. Bu 
k
o‗rsatkich korxonaning moliyaviy jihatdan mustaqillik darajasini 
k
o‗rsatib, o‗z mablag‗lari manbalarini korxona balansining jami 
passiviga b
o‗lish yo‗li bilan aniqlanadi.
O‗zMM 
Km = 
–––––––. 
Bp 
O‗zMM - o‗z mablag‗lari manbasi.
Bp - balans passivi. 
Korxonaning o
‗z mablag‗lari bilan ta‘minlanganlik darajasi 30 foiz-
dan kam b
o‗lmasligi lozim. Agar bu ko‗rsatkich 60 foizdan yuqori 
b
o‗lsa, kreditlash bo‗yicha risk minimal bo‗lishi mumkin.