Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Account)
va Pul Bozori Depoziti Hisob varag‗i (Money Market 
Depozit Account)
lari qo‗llaniladi. Asosiy Jamg‗arma Hisob varag‗i 
(Basic Saving Account)da katta bo‗lmagan miqdor ( 100 AQSh doll.dan 
boshlab )da mablag‗ qo‗yilishi va undagi mablag‗lar oqimi bo‗yicha 
operatsiyalar ko‗plab o‗tkazilishi mumkin, ya‘ni bu talab qilinib 
olinadigan hisob raqam rejimida ishlaydi, odatda, 
u bo‗yicha har 
chorakda foizlar to‗lab boriladi.
157
Muddati 
o‗tgan aktivlarning salmog‗i umumiy aktivlar hajmidan 3 
foizdan oshmasligi lozim. 
Agar bu aktivlar miqdori 2 va undan ortiq marta 
o‗rnatilgan 
normadan k
o‗p bo‗lsa, bank faoliyati juda muammoli, uning kredit 
siyosati juda zaif deb baholanadi. 
Jadval 
ma‘lumotlari shuni ko‗rsatadiki, 2014-yilda 2015-yilga 
nisbatan bankning daromad keltiruvchi aktivlari 25,2 punktga oshgan, 
shunga muvofiq ravishda daromad keltirmaydigan aktivlar miqdori esa 
1262 mln s
o‗mga kamaygan.
Bu bankning moliyaviy ahvoli yaxshilanganligidan dalolat beradi. 
Tijorat banklarida daromad keltiruvchi aktivlar qatorida 
kreditlardan tashqari qimmatli qo
g‗ozlar, chet el valyutasida jalb 
qilingan mabla
g‗lar ham mavjud. 
Agar aktivlar tarkibida daromad keltiruvchi aktivlar salmo
g‗i 
qancha k
o‗p bo‗lsa, bu holat bank o‗z aktivlaridan daromad olish 
maqsadida samarali foydalanayotganini bildiradi. 
Tijorat banklari qimmatli qo
g‗ozlar bozorida investitsion institut, 
broker va diller sifatida ishtirok etadilar. 
Tijorat banklari faoliyatining 
o‗ziga xos xususiyati shundan 
iboratki, ular qimmatli qo
g‗ozlar bozorining boshqa qatnashchilaridan 
farqli 
o‗laroq, shu bozorda ayni vaqtda eng salmoqli investorlar va eng 
ishonchli emitentlar sifatida 
o‗zini namoyon eta oladilar.  
Tijorat bankining aktivlari tahlil qilinganda, uning investitsiya 
portfeli (sotishga m
o‗ljallangan qimmatli qog‗ozlarga yoki qaram 
x
o‗jalik jamiyatlariga va shu‘ba xo‗jalik jamiyatlariga qilingan 
investitsiyalar, s
o‗ndirish muddatigacha saqlanadigan qarz qimmatli 
qo
g‗ozlariga qilingan investitsiyalar) quyidagi omillar asosida 
tasniflanishi va belgilangan miqdorda ehtimoliy y
o‗qotishlarni qoplash 
zaxirasi 
yaratilganligiga 
e‘tibor qaratish lozim. O‗zbekiston 
Respublikasi Markaziy bankining 
me‘yoriy talablariga binoan tijorat