Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

REPO operatsiyasi 
– bu qimmatli qog‗ozlarni keyinchalik yuqo-
riroq bahoda sotish (sotib olish) majburiyati bilan sotib olish (sotish)dir. 
REPO shartnomasining birinchi qismida sotuvchi kreditlanadi va ikkichi 
qismida pul mabla
g‗lari egasiga ortig‗i bilan qaytariladi. Qimmatli 
qo
g‗ozlar egaligini huquqiy berish ma‘lum vaqtga kreditni ta‘minlangan 
qiladi va riskni kamaytiradi.
237
Shunday qilib, 
O‗zbekiston Respublikasida xususiy, davlat, jamoa 
va kollektiv mulkchiligiga asoslangan korxona va tashkilotlar tuzilishi 
hamda faoliyat k
o‗rsatishiga, aralash mulkchilikka asoslangan 
korxonalarning tashkil etilishi va faoliyat k
o‗rsatishiga huquqiy asos 
yaratildi.
Ayniqsa, hukumat tomonidan xususiy tijorat banklarini tashkil 
qilishni ra
g‗batlantirish, aksiyadorlik tijorat banklari faoliyatini 
takomillashtirish, ularni xususiylashtirish va faoliyatini erkinlashtirish 
borasida qonunlar va qator 
me‘yoriy hujjatlarning qabul qilinishi kredit 
munosabatlari subyektlari k
o‗lamining oshib borishini jadallash-
tirmoqda. 
Kreditlash obyekti
– bu qarzga olingan summa va uning qaysi 
obyekt- 
tovar-moddiy 
boyliklar, 
xarajatlar 
va 
hokazolarga 
y
o‗naltirilganligini anglatadi. 
Yuqoridagilardan kelib chiqib, kreditlash tarkibini quyidagicha 
tasvirlash mumkin:
 
 
 
 
14-rasm. Kreditlash mexanizmi elementlari 
Kredit subyekti, obyekti, 
ta‘minoti, kreditlash metodlari va usullari, 
kredit monitoringini yuritish va boshqalar kredit mexanizimining asosiy 
elementlari hisoblanadi. Albatta, kredit mexanizmining mohiyatiga 
turlicha yondashuvlar mavjud, lekin shu bilan birga, yuqorida keltirilgan 
elementlar kredit mexanizmining asosini tashkil etadi. Kredit 
munosabatlarini 
o‗rnatishda mazkur elementlarning qaysi biridir muhim 
ahamiyatni 
o‗zida mujassamlashtirishi va kreditorning qaror qabul 
qilishida hal qiluvchi omilga aylanishi mumkin. Masalan, obr
o‗li va 
xalqaro bozorda 
o‗z o‗rniga ega bo‗lgan kompaniya yoki firma, joriy 
faoliyatida moliyaviy qiyinchiliklarga duch kelib bank kreditiga 
murojaat etdi. Bunda bank iloji boricha unga kreditni berishga harakat 
qiladi, chunki bunday mijozni y
o‗qotish bank uchun foydali emas. Yana 
Kreditlash 
usullari 
Kredit moni-
toringi