Jaqtılıqtıń ekilemshi sınıwı elektr maydanında jaqtılıqtıń ekilenip sınıwı

2. 2. Elektr maydanında jaqtılıqtıń ekilemshi sınıwı
Kerr hádiysesin teoriyalıq tárepten bayanlaw ushın talay ápiwayı bolǵan sharayatlarda mısalı, gazlarda baqlanǵan, negizinde dáslepki baqlawlar qattı dene hám suyıqlıqlarda baqlanǵan; qattı dene hám suyıqlıqlarda bul effekt talay kúshli boladı. Odan tısqarı bir jınslı sırtqı elektr maydanınıń molekulalarǵa kórsetetuǵın tásiriniń mánisi mexanik deformatsiyalar effektine qaraǵanda ańsat hám túsinikli bolıp tabıladı; mexanik deformatsiya effektlerin bayanlaw molekulalar arasında deformatsiyalar sebepli ózgeretuǵın elektromagnit maydanlardıń molekulalarǵa kórsetetuǵın tásirin izertlewdi, yaǵnıy jaqsı úyrenilmegen júdá quramalı faktorınıń tásirin izertlewdi talap etedi.
Usınıń menen birge Kerr hádiysesi keyingi jıllarda asa zárúrli ilimiy hám ilimiy-texnikalıq tarawlarda nátiyjeni ámelde qollanıw etiledi; bular Kerr hádiysesiniń ámelde inerciyasız júz beriwine, yaǵnıy sırtqı maydandıń júdá tez bolatuǵın ózgerisleri artınan barıwına tiykarlanadı. Sonday etip elektr maydanında nurdıń ekige ajralıp sınıw hádiysesi teoriyalıq tárepden de, ámeliy tárepden de júdá zárúrli hám qızıqlı hádiyseler turine kiredi.
Kerr kóplegen suyıq dielektriklar elektr maydanı tásiri astında anizatrop bolıp qalıwın kórsetken. Suyıq dielektriklar menen ótkerilgen tájiriybeler sheshiwshi axamiyatga iye, sebebi suyıq elementlarda elektr maydanı tásiri astında payda bolıwı múmkin bolǵan deformatsiya (elektrostriktsiya) nurdıń ekige ajralıp sınıwı hádiysesin júzege keltirmeydi, sol sebepli suyıqlıq menen ótkeriletuǵın tájiriybelerde elektrostatik hádiyseler sap halda boladı. Kerr xarakteristikalap bergen effekt elektr maydanı tásirinde elementtıń optikalıq ózgeshelikleri ózgeriwi múmkin ekenliginiń birinshi dálili bolıp qaldı.
Faradey jańalıq ashqan ataqlı hádiyse (magnit maydanında polyarlanıw tegisliginiń aylanıw hádiysesi, 1846 -y) menen bir qatarda Kerr hádiysesi jaqtılıqtıń elektromagnitik teoriyasın tiykarlashda zárúrli rol oynaydı. Faradey hádiysesi nátiyjeni ámelde qollanıw etilgen birinshi magnit optikalıq effekt edi. Bunnan talay keyin (1930-j hám odan keyin) puw hám gazlarda elektr maydanı tásiri astında nurdıń ekige ajralıp sınıw hádiysesi gúzetildi. Bul haldaǵı ólshew jumısları effekttiń ázziligi sebepli suyıqlıqlardaǵı kóp qıyın bolıp soǵan qaramastan hádiysediń teoriyası kemrek shártler menen qollanıladı[1].