Jihozlar va loyihalash asoslari

Ishlarni topshirish huiiatlari birlamchi hujjatlami, qurilish-montaj ishlari olib borilgan bosqichlarda tuzilgan hujjatlami, qurilma yoki butun obyektni foydalanishga topshirish to‘g‘risidagi topshirish va qabul qilish hujjatlarini o‘z ichiga oladi.
Yirik obyektlar qurilayotganda montaj ishlarini qurilish tashkiloti — bosh pudratchi bajaradi. Ishni bajarishga boshqa tashkilotlar — subpudratchilar (santexnika, elektrmontaj, avtomatlashtirish vositalari va hokazolar bo‘yicha) ham jalb etilib, ular bosh pudratchi bilan shartnoma asosida u yoki bu ishlarni bajaradilar. Bu tashkilotlar apparatlarning tashqi o‘lchamlari (gabaritlari), og‘irligi, konstruksiyasi
194

www.ziyouz.com kutubxonasi

va holati, apparat montaj qilinadigan maydonchaning ko‘rinishi, mexanizm va moslamaiar bilan jihozlanishga qarab, ishlarni industrial usuharda, katta bloklarda va joyning o‘zida bajaradilar.

Industrial usulda qurilma poydevorga imkon qadar tayyor nolda o ‘rn atilad i, ya’ni qurilm a va unga xizm at k o ‘rsatuvchi metallkonstruksiyalar to‘la payvandlangan, sinovlar o‘tkazilgan, issiqdan muhofaza qilish ishlari bajarilgan, yuza futerovkalangan, o‘rab turuvchi (chorcho‘p) quvur montaj qilingan va yopqich arm aturalar o‘rnatilgandan keyin o‘rnatiladi. Bu usul bilan issiqlik almashtirgichlar, sug‘orib turuvchi sovutgichlar va hokazolar montaj qilinadi.
Ishining murakkab turi —bu yirik gabaritli tik apparatlarni (masalan, sulbfat kislotasi ishlab chiqarishda kontakt apparatlarni) montaj qilishdir. Ularni polispast — yuk ko‘taruvchi mexanizmlar bilan jihozlangan machta va shevlar yordamida o‘rnatiladi.

Kolonna va minora ko‘rinishidagi apparatlarni montaj qilishda «qurilish me’yorlari va qoidalari» (CH n II III — T 10 • 10 — 65) ko‘rsatmalariga tayanish lozim.

Apparatlarni bittalik yoki qo‘shaloq kranlarda yengillashtirilgan machtalar ko'magida ko‘tarish xavfsizroqdir. Montaj maydonchasiga og‘ir vaznli va yirik gaboritli apparatlar ko‘proq o'rnatilganda serrik kranllardan foydalaniladi. Ba’zan vertolyot-kranlar ham ishlatiladi.
Industrial usulni qo'llab bo'lmaydigan hollarda virik bloklar hilan montaj qilish amalga oshiriladi. Bloklangan qurilma respublikalararo texnik shartlar MPTY 2-04-10-63 va mashinasozlik me’yorlari MH 72-62 ga muvoflq qurilmani yasovchi zavod tomonidan olib keltiriladi.
Jnvida montai qilish usulida ayrim detal va elementlar bevosita montaj maydonchasida yig‘iladi. Montaj qilishda transport vositalarini qurilmaning gabarit iva massasiga, montaj maydonchasigacha bo'lgan masofaga, temir yo‘l va suv yo‘llari mavjudligiga qarab tanlanadi. Yo‘l aloqa Vazirligi bilan kelishilgan holda temir yo‘l transportida bir-biri tirkalgan turdagi transporterlarda uzunligi 34 m gacha va diametri 4 m gacha bo‘lgan uncha katta bo‘lmagan apparatlami tashish mumkin. Bunday apparatlarni MAZ, KRAZ, KAMAZ larning shassilari traylarda yoki suv yo‘li bilan ham tashish mumkin.
0 ‘ta og‘ir apparatlar tortuvchi polispastlar yordamida tashiladi (88-rasm). Qurilmalami g‘altak-mashinalarda tashish amaliyotida qo'llanadi.
Silindrsimon apparatlar po‘lat arqon (tros)lar yordamida dumalatib zarur joyga olib boriladi. Elchamlari uncha katta bo‘lmagan qurilmalar
195

www.ziyouz.com kutubxonasi