Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı T. Т.Ótebaev, U. Q. Seytjanova, Т. A. Esemuratova

Jeke sıpatlar diziminde: milliy ideologiya sanalılıq, milliy ádeplilik, parasat, názik talǵamlıq, óz kásibine sadıqlıq hám hújdanlılıq, talapshańlıq, ádalatlılıq, pedagogikalıq ádep, isbilermenlik, isenimlilik, hár qanday jaǵdayda ózin basqara alıw, milletler aralıq mádeniy baylanıs, gúzetiwsheńlik, mehribanlıq, tapqırlıq, keleshekke isenim sıyaqlı pazıyletlerine iye bolıwı kerek.
Kásiplik sıpatlar diziminde: Pedagogikalıq ziyreklik, Ózbekstannıń óz ǵárezsiz hám rawajlanıw jolı ózgesheligi, bes basqıshta rawajlanıwdıń mánawiy-ádep negizlerin biliwıi, milliy tárbiya qúdiretin hám mazmunın tereń ańlaw, tereń ilimiy teoriyalıq sapası, pedagogikalıq dóretiwshilik, óz pániniń tárbiyalıq imkaniyatların jetik biliwı, pedagogikalıq bilimlerdi jetilistiriwge umıtılıw, mámleketimiz Prezidentiniń ishki hám sırtqı siyasatınan xabardar boliw, ózbek xalqınıń dástúrleri, qádiriyatları, úrp-ádetlerin jaqsı ańlawı, siyasat, tariyx, mádeniyat, mánawiyat, ádebiyat hám kórkem óner, etika, dintanıw, huqıqtanıw, úlketanıw, texnikaǵa baylanıslı maǵlıwmatlardan xabardar bolıw, psixopedagogika, etnopsixologiyaǵa baylanıslı bilimlerge iye bolıw hám t.b.
Bolajaq oqıtıwshılarda joqarıda aytıp ótilgen milliy pedagogikanıń iskerligine tayarlawshı jeke hám kásiplik sıpatlarına iye bolıwı lazım. Bul kásiplik sheberlik iyesi bolıw hám kadrlar tayarlawdiń milliy dástúri talapların orınlawǵa járdem beredi.
“Muǵallimniń joqarı sıpatı onıń aqılı, ilimi, pikiri, sózi, ádep-ikramlıǵında”,- degen edi, belgili ustaz, alım Hikmetulla Abdullaev óziniń “Jasıl dápter hikmeti” shıǵarmasında. “Oqıtıwshınıń kóz qarasları da, sóylegen sózleri de, kewli de, kóriniwi de, júris-turısı da, kiyiniwi de hám úlgi bolıwı kerek. Ásirese, onıń sóylewi túsinikli, tınıq, tásirli bolıwı kerek. Ol sáwbette mısalı, sóz zergeri ekenligin korsete alıwı shárt. Mınaǵan erisiw kerek, adamlar, ásirese, ata-analar hám oqıtıwshılar onı hadal, rasgóy, pákize, salamat pikirli, múriwbetli, insaniylıq adam sıpatinda onı aytatuǵın bolsın”.
Oqıtıwshı «Salamat áwlad ushın» gúresiwshi, bar bilimi hám tájiriybesin tálim-tárbiya isine baǵıshlaǵan, óz qádirin, óz húrmetin, óz abırayın saqlaytuǵın insan. Sonıń ushın, waqıt altınnan, dúr-gáwhardan qımbatlı. Ol hár bir minut waqtın tuwrı jumsaytuǵın, orınlanatuǵın wazıypalardı esapqa alıwshı, sabaqqa tayarlanıwshı, sabaq ótiwdi rejelestiretuǵın, tálim orınlarınıń ulıwma qosımsha tapsırmaların tez hám sapalı orınlaytuǵın hám waqtında awqatlanıw, waqtında dem alıwdı biletuǵıı intizamlı shaxs esaplanadı.
Tálim hám tárbiya procesi hár bir oqıtıwshıdan úlken aqıl parasat, sabır-taqat, shıdamlılıq, oqıwshılarǵa hám óz kásibine joqarı mehir-muhabbatlı bolıwdı talap etedi. Oqıtıwshınıń bárhama izleniwsheń, bilim hám tájiriybesin arttırıp barıwı, oqıwshılardı tereń túsiniw olardıń ishki dúnyasın bile alıwı, ósiw hám rawajlanıw dárejelerin basqarıp barıwı zárúr waqıtta sóz, is yaki ámeliy háreket penen járdem bere alıw qábileti tálim hám tárbiya procesiniń jeńisin támiyinlewshi faktor esaplanadı.
Pedagogikalıq kásip-bul barkamal insan sıpatında xarakterleniwshi ekonomikalıq áhmiyetke iye pazıyletlerdiń joqarı sisteması. Oqıtıwshı óz kásibine ıqlas qoyıwı hám onıń ekonomikalıq áhmiyetin túsiniá jetiwi, balalarǵa tásir ótkiziwi hám olar menen birgeligin kórsetiw sonday pazıyletlerdi ózinde jámlegen bolıwı kerek olar oqıtıwshı iskerligin hám qatnası menen qarawı arqalı oqıtıwshı miynetiniń bir pútinligine erisiledi.
Oqıtıw hám tárbiyalaw-bular bir-birinen bir qansha parıqlı túsinikler. Oqıtıwshı óz kásibiniń tolıq mánidegi iyesi bolıwı ushın átirap-dógerektegi adamlar arasında húrmet itibarǵa erisiwi kerek. Oqıtıwshı hámme jerde mádeniyatlı ustaz, jaqsı pazıyletler iyesi sıpatında úlgi bolıwı zárúr.
Oqıtıwshınıń sheberligi pedagogikalıq joqarı oqıw orınlarında bilim dárejesin iyelew dáwirinde-aq rawajlanıp baradı. Pedagog kadrlar tayarlaw, olardıń bilim dárejesin asırıw hám qayta tayarlaw sisteması kásibine úylesiwi, tańlanǵan kásip ishindegi úziliksiz rawajlanıwǵa úylese alatuǵın, keń mánidegi oqıtıwshınıń jetilisiwine bolǵan talapqa muwapıq halda bilimlerdiń pedagogikalıq-psixologiyalıq hám ulıwma milliy abırayınıń ósip barıwında kóriniwi kerek.
Ásirese, oqıtıwshılardıń qábiletinde oratorlıq óneri qanshelli kúshli hám tásirsheń bolsa, oqıwshılar onıń sózin zor qunt penen tıńlaydı. Oqıtıwshı óz kásibine ıqlas qoyıp, óziniń pedagogikalıq talantın shın múnásibetin oqıwshılar arasındaǵı óz-ara baylanıs joqarı dárejede bekkemlenip bara beredi.
Oqıtıwshılıq iskerligi usı kásipti tańlaǵan hár bir jas jigit hám qızlardaǵı qábilet hám talanttıń barlıq qırların iske salıwǵa májbúr kıladı. A.S.Makarenkonıń pikirinshe: «jámáátte 40 qábileciz oqıtıwshı ornına 4 qábiletli tárbiyashı-oqıtıwshı bolǵanı maqul”lıǵı haqqında aytqan edi. Bul menen ol qábileciz kisiler tálim-tárbiya isine úlken zıyan jetkiziwi múmkinligin óz aldına uqtıradı.
Dáslep, oqıtıwshılar-tálim orınlarındaǵi tálim hám tárbiyalıq procestiń tiykarǵı shólkemlestiriwshileri. Jigit hám qızlardıń maǵlıwmat jaǵınan ulıwmalıq tayarlıq dárejesi hám ǵárezsiz dóretiwshilik penen ilgerilew, tárbiyalanıw dárejesi dástúr hám sabaqlıqlar ǵana emes, bálkim oqıtıwshılarǵa olardıń sheberligi hám puqaralıq jaǵına da baylanıslı boladı. Sol ushın da pedagogikalıq joqarı oqıw orınlarında oqıtıwshılıq kásibin súygen oǵan shın kewilden qızıqqan hám qızıǵıwshılıǵı bolǵan ziyrek jaslar ǵana qabıl qılınıwı lazım.