Ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí fizika-matematika fakulteti

I
zbe-iz hám parallel akkumulyatorlar. Kópshilik fonar sonday isleydi, qashanda 3 v ǵa jalǵansa, málim bi r jerdi jaqtı etip beredi. (Eger qandayda bir janar may jaǵılsa, tez janıp boladı, eger suwıqlaw dene jaǵılsa, olar kerekli jaqtılıq etip bere almaydı ), sebebi ulıwma fonarda 1. 5 voltlik batareyadan ekewi jalǵanadı.

Súwrettiń birinshi bóleginde fonar lampasın qosıw ushın 3 volt berilgen. Súwrettiń ekinshi bóleginde elektr shınjır kórsetilgen (Batareya belgisine itibar beriń) batareyanıń X oń klemmasi teris klemmaga salıstırǵanda 1. 5 volt kóp kernewge iye, batareyanıń teris klemmasi Y bolsa tikkeley oǵan jalǵanǵan. Bul halda batareyanıń oń polisi 1. 5 volt kóp kernewge iye boladı. Batareyanıń bunday ońı terisine jalǵanıwı “izbe-iz” jalǵanıw dep ataladı.

a) Eki batareya izbe-iz jalǵanǵanda ulıwma kernew (potencial parqı ) qanday boladı?
b) Ulıwma izbe-iz jalǵanǵan batareyalar ulıwma kernewin qanday tabamız?
Juwaplar :
a) 3 v;
b) individual kernewler qosıladı

Suwretde kórsetilgeni sıyaqlı, eki batareya qasında jalǵanǵan (oń ońǵa hám teris teriske). Bunday jalǵanǵan batareyalar" parallel" jalǵanıw dep ataladı. Qarsılıq (lampanı ańlatadı ) arqalı ótip atırǵan potensiallar parqı batareya jalǵanǵanda, bir batareya daǵı potensiallar parqına teń boladı. Bunıń abzallıǵı batareya kóbirek isleydi. Yaǵnıy olar lampa arqalı kóbirek zaryad ótkeriw múmkinshiligine iye boladı.
a) Eki batareya izbe-iz jalǵanǵanda hám parallel jalǵanǵanǵa qaraǵanda, effektiv qarsılıǵı neshe ret kóp boladı?
b) Suwretdegi batareya 1. 5 volt bolsa, A hám B noqatlar arasındaǵı potensiallar parqı qansha boladı?
Juwaplar :
a) eki ret
b) 1, 5 volt
Ótkizgishtiń qarsılıǵı onıń ólshemlerine, formasına jáne onı qanday materialdan jasalǵanlıǵına baylanıslı. Cilindrge uqsaǵan ótkizgish ushın

Bunda -salıstırma elektr qarsılıǵı bolıp, ótkizgish materialdıń tabiyatqa baylanıslı  dı ólshew birligi =Om*m
Ótkizgish qarsılıǵı tempuraturaǵa mas rawishte tómendegi nızam boyınsha ózgeredi. R = R₀(1+t)
R₀=0⁰C daǵı; R-t⁰C daǵı qarsılıq. -qarsılıqtıń tempuratura koeffitsenti. =1/173 grad ^-1 . R=R₀T ; T=273+t qarsııqlar izbe-iz jalǵanǵanda ulıwmalıq qarsılıq

R=R₁ + R₂ + R₃+........+R_n

qarsılıqlar parallel jalǵanǵanda ulıwmalıq qarsılıq