Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

№ 
Иштирокчиликда содир қилинадиган жиноятлар
учун жавобгарлик доираси 
1. 
Оддий 
иштирокчилик 
- 
агарда, ЖК Махсус қисм моддасининг 
оғирлаштирувчи қисмида жиноятни “бир гуруҳ 
шахслар томонидан” содир этиш деб кўрсатилган 
оғирлаштирувчи ҳолат назарда тутилмаган 
бўлса, ҳар бир иштирокчининг ҳаракати ўзи 
содир қилган ижтимоий хавфли қилмишининг 
ижтимоий хавфлилик даражаси ва шахснинг 
жиноийлигини тавсифловчи белгиларига қараб 
алоҳида-алоҳида квалификация қилинади. Ушбу 
ҳолатда 
иштирокчиларнинг 
ҳаракатлари 
квалификация қилинаётганда ЖК 28-моддасига 
ҳавола қилинмайди.
- 
агарда, ЖК Махсус қисм моддасининг 
оғирлаштирувчи қисмида жиноятни “бир гуруҳ 
шахслар томонидан” содир этиш деб кўрсатилан 
оғирлаштирувчи ҳолат назарда тутилган бўлса, 
улар биргаликда содир қилган ижтимоий хавфли 
қилмишининг ижтимоий хавфлилик даражаси ва 
ҳар бир шахснинг жиноийлигини тавсифловчи 
белгиларига қараб, ЖК Махсус қисм моддасининг 
“бир гуруҳ шахслар томонидан” жиноятни содир 
этиш 
деган 
бандини 
қўллаган 
ҳолда 
квалификация қилинади. Ушбу ҳолатда ҳам 
иштирокчиларнинг ҳаракатлари квалификация 
қилинаётганда
ЖК 28-моддасига ҳавола қилинмайди. 
2. 
Мураккаб 
иштирокчилик 
- 
агарда, 
ижтимоий 
хавфли 
қилмиш 
иштирокчилар 
ўртасида 
вазифалар 
тақсимланган ҳолда олдиндан тил бириктириб 
содир этилган бўлса, ташкилотчи, далолатчи, 
ёрдамчининг 
ҳаракатлари, 
бажарувчининг 
ҳаракатлари квалификация қилинган моддани

---

67 
ЖК 
28-моддасига 
ҳавола 
қилган 
ҳолда 
квалификация қилинади; 
- 
агарда, 
иштирокчилар 
фақат 
бажарувчилардан ташкил топса ва ЖК Махсус 
қисм моддасининг оғирлаштирувчи қисмида 
жиноятни “бир гуруҳ шахслар томонидан 
олдиндан тил бириктириб” содир этиш деб 
кўрсатилган оғирлаштирувчи ҳолат назарда 
тутилган бўлса, улар биргаликда содир қилган 
ижтимоий хавфли қилмишининг ижтимоий 
хавфлилик даражаси ва ҳар-бир шахснинг 
жиноят субъектини тавсифловчи белгиларига 
қараб, 
қилмишлари 
ЖК 
Махсус 
қисм 
моддасининг “бир гуруҳ шахслар томонидан 
олдиндан тил бириктириб” жиноятни содир 
этиш деган бандини қўллаган ҳолда ЖК 28-
моддасига 
ҳавола 
қилинмасдан 
туриб, 
квалификация қилинади. Агарда, бундай банд 
моддада назарда тутилмаган бўлса, суд жазо
тайинлашда жазони оғирлаштирувчи ҳолат 
сифатида эътироф этиб жазо тайинлаши мумкин 
(ЖК 56–моддасида жазони оғирлаштирувчи 
ҳолат сифатида назарда тутилганлиги учун). 
Ушбу 
ҳолатда 
ҳам 
иштирокчиларнинг 
ҳаракатлари 
ЖК
28-моддасига ҳавола қилинмайди. 
3. 
Уюшган гуруҳ 
- 
ЖК 
Махсус 
қисми 
моддаларининг 
оғирлаштирувчи қисмида жиноятни “уюшган 
гуруҳ аъзоси томонидан” ёки “уюшган гуруҳ 
манфаатларини кўзлаб” содир этиш деб 
кўрсатилган оғирлаштирувчи ҳолат назарда 
тутилган бўлса, барча иштирокчиларнинг 
ҳаракатлари жиноятни амалга оширишдаги 
ролидан қатъий назар, ўша модданинг қуйидаги 
оғирлаштирувчи белгини назарда тутувчи банди 
билан квалификация қилинади. Бундай ҳолда 
иштирокчиларнинг 
ҳаркатлари 
ЖК 
28- 
моддасига ҳавола қилинмайди. Агарда, бундай 
банд моддада назарда тутилмаган бўлса, суд жазо
тайинлашда жазони оғирлаштирувчи ҳолат 

---

68 
сифатида эътироф этиб жазо тайинлаши мумкин. 
Ушбу ҳолатда ҳам уюшган гуруҳ аъзоларининг 
ҳаракатларини квалификация қилишда, ЖК 28-
моддасига ҳавола қилинмайди. Агарда уюшган 
гуруҳ қуролланган уюшган гуруҳ бўлса, ушбу 
уюшган гуруҳ томонидан содир этилган ҳар-
қандай жиноят жиноятлар мажмуи тариқасида 
квалификация қилинади. Сабаби, уюшган 
қуролли гуруҳ тузиш, унга раҳбарлик қилиш ва 
унда иштирок этишнинг ўзи ҳам жиноят қонуни 
билан тугалланган жиноят деб топилиб, ЖК 242-
моддаси 2-қисми билан квалификация қилинади.
4. Жиноий уюшма 
- 
жиноий 
уюшма 
ташкилотчиси 
ёки 
раҳбарининг умумий қасди билан қамраб 
олинган ва содир этилган ҳар қандай ижтимоий 
хавфли қилмиш жиноятлар мажмуи тариқасида 
квалификация қилинади. Яъни, содир қилинган 
ижтимоий хавфли қилмишни тавсифловчи ЖК 
Махсус қисм моддаси ва ЖК 242- моддаси билан 
жиноятлар мажмуи тариқасида. Сабаби жиноий 
уюшма тузишнинг ўзи ҳам тугалланган жиноят 
бўлиб, 
ЖК 
242-моддаси 
билан 
жиноий 
жавобгарликни келтириб чиқаради. Фақатгина 
жиноий 
уюшма