Жиноят ҳУҚУҚИ Ўқув қўлланма

10.7. Иштирокчикда жиноят содир этишдан ихтиёрий
қайтишнинг ўзига хос хусусиятлари 
 
Ташкилотчи, далолатчи ёки ёрдамчи – жиноят содир 
этишдан ихтиёрий равишда қайтиб, жиноятнинг олдини олиш 
учун ўзига боғлиқ бўлган барча чораларни ўз вақтида кўрган ва 
бажарувчининг жиноий фаолиятини давом эттиришига 
тўсқинлик қилган бўлса, иштирокчиликда жиноят содир 
этишдан ихтиёрий қайтиш деб топилади. Бажарувчининг 
ҳаракатлари эса, жиноятга тайёргарлик кўриш ёки жиноятга 
суиқасд қилиш деб квалификация қилинади. 
Бажарувчи жиноят содир этишдан ихтиёрий қайтса 
– бошқа иштирокчиларнинг ҳаракатлари содир қилиниши 

---

70 
режалаштирилган жиноятни содир қилишга тайёргарлик 
кўриш ёки суиқасд қилиш деб квалификация қилинади. 
Иштирокчиликда жиноят содир этишдан ихтиёрий 
қайтиш, жиноятда иштирокчилик учун жавобгарликни истисно 
қилади. 
Агарда, иштирокчилардан бирортаси жиноят содир 
этишдан ихтиёрий қайтгунига қадар содир этган қилмишида 
бошқа бир жиноят таркибининг барча аломатлари мавжуд 
бўлса, умумий асосларда жавобгарликка тортилади. Ушбу 
ҳолатда бошқа иштирокчиларнинг ҳаракатлари қасдлари 
қаратилган жиноятга нисбатан тайёргарлик кўриш ёки суиқасд 
қилиш деб квалификация қилинади. 
 
10.8. Эксцесс бажарувчи 
Экцесс бажарувчи деб - бошқа иштирокчиларнинг 
жиноий нияти билан қамраб олинмаган қилмишни содир этган 
бажарувчига айтилади . 
Эксцесснинг икки хил кўриниши мавжуд бўлиб, улар: 
- 
сифат кўрсаткичли экцесс; 
- 
миқдор кўрсаткичли эксцесс. 
Сифат кўрсаткичли эксцессда - бажарувчининг 
ҳаракатлари бошқа иштирокчиларнинг жиноий нияти билан 
қамраб олинмаган бошқа бир жиноятни содир этишида 
ифодаланса (масалан: иштирокчилар ўғрилик қилишни 
келишиб олишади, лекин бажарувчи босқинчилик қилиб 
чиқади.);