Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

Tushuncha va atamalar
Maxsus m ashg‘ulotlar va harakat faoliyatlaridan jismoniy 
tarbiyaning o'rgatish predmeti sifatida foydalaniladi. 0 ‘qituv- 
chidan aniq o ‘rgatish usulini bilish, o'quvchilardan o ‘rganish 
usulini yaxshi o ‘zlashtirib olish talab qilinadi. 0 ‘quvchilarni 
bilmaslikdan bilishlikka qaysi usulda olib borish o ‘qituvchining 
asosiy vazifalaridan biridir. O 'rg a tish usullari k o ‘p, a m m o
ulardan birontasi universal b o i a olmaydi.
— 
0 ‘rgatish uslubi — bu o ‘qituvchining o ‘rgatishdagi va 
o ‘q u v c h ila rn in g o 'q u v m a te ria lla rin i o 'z la s h tir ib olishdagi 
usulidir.
D idaktik vazifalar o ‘rgatish sharoitiga muvofiq, h ar bir 
uslub, uslubshunoslik tarkibiga kiruvchi usullar bilan amalga 
oshiriladi. M asalan, k o ‘rsatish m etodi h ar xil y o ‘llar bilan 
amalga oshirilishi mum kin: mashqni oldi to m o n yoki yondan 
ko'rsatish; zarur b o ‘lgan tezlikda yoki sekin ko‘rsatish.
M etodik uslub — bu aniq o ‘rgatish vazifalariga taalluqli 
holda metodik amalga oshirish usulidir.
Shunday ekan, h ar bir metodning ichida uning xilma-xil 
metodik usullaridan foydalaniladi. Bu usullar aniq sharoitga 
taalluqli bo'lgan m etodlarni qo'llash imkonini beradi.
M etodik usullar shuncha ko'pki, ular licch qanday q at’iy 
hisobga kirmaydi. U la rd a n b a ’zi birlari y o'qoladi, shaklan 
o 'z g a ra d i, o 'q itu v c h in in g ijodkorligi bilan yangisi vujudga 
keladi.
0 ‘rgatish — ikki tom onlam a jarayon: o'qituvchi o'rgatadi, 
o'quvchi o ‘rganadi. Shuning uchun o'qituvchi tom onidan qo'l- 
la n ila d i g a n o 'r g a t i s h m e to d i ( b in o b a r i n , u n in g m e to d ik
usullari) — bu faqat o'rgatish usuli emas (o'qituvchi tushun- 
tiradi, ko'rsatadi va buyruq beradi), bolaning o'rganish usuli 
(o 'q u v c h i tinglaydi, kuzatadi, m ash q n i bajaradi). O 'q i tu v ­
chining yetakchi roli yctakchi o'quvchi bilan doimo bog‘liqdir.
79

---