Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

1. Mashqlarni takrorlash miqdori
Tabiiyki, m ashqlarning sonini ko'paytirish yuklam aning 
ortishiga olib keladi, am m o o'quvchilar tayyorgarlik darajasi 
hozircha baland b o ‘lmaganligi uchun shu usuldan foydalaniladi. 
M ash qlarn i ta k ro rla s h darajasi ortib borgan sari bu usul
107

---

sam arasiz b o 'lib qolad i, c h u n k i k o 'p vaqt sarflash talab 
ctiladi, o'qituvchi bar bir daqiqani tejaydi.
2. Mashqlarni bajarish amplitudasi
Harakatlarni doim o t o ‘liq amplituda bilan bajarish qiyin, 
s ln m in g u c h u n p e d a g o g l a r u n i o z a y t ir is h g a u r i n a d i l a r .
M asalan , o ‘q u v c h i la r q o ‘l m u s k u lin in g k u c h in i k o ‘p ro q
rivojlantirish maqsadida, osilib turgan holatda oyoqlarni bukib 
o ld in g a k o ‘ta rib tu r is h t o p s h i r i g ‘ini o la d ila r. S h u g ‘u lla- 
nuvchilarning ham m asiga h am oyoqlarni tizzadan bukishni 
tavsiya eta d i, a m p lit u d a n i q is q a rtira d i. T iz z a la r b u k ilish
burchagi q an ch a o ‘tkir b o i s a , osilib turish shu n ch a oson- 
lashadi. Tabiiyki, amplitudani ko'paytirish mumkin.
3. 0 ‘quvchilar ко‘tarayotgan og‘irlikni o ‘zgartirish
H ar xil sport snaryadlari, og‘irligi turlicha: shtanga, yadro, 
gantellar yoki har xil tasmalar, qopchiqlar yordamida sport- 
chilar shaxsiy og‘irliklarini oshiradi yoki yengillashtiradi.
4. Mashqlarni bajarish sharoitini o ‘zgartirish
Qattiq yerda, qumda, qorda, tepalikka va pastlikka yugu- 
rishlar har xil kattalikdagi jismoniy yukni beradi.
5. Sherigining qarshiligi va o ‘z-o‘ziga 
qarshilik ko‘rsatish
Birinchisiga — juft mashqlarni bajarish orqali erishiladi, 
ikkinchisiga — muskullarni bir vaqtda taranglatuvchi m ashq­
larni mustaqil bajarish orqali erishiladi. 0 ‘z - o ‘ziga qarshilik 
k o ‘rsatishni oshirish mashqlariga chuqurlikka sakrash misol 
bo ‘la oladi.