Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti

0 ‘quvchilarning tasniflashmagan musobaqalari
0 ‘quvchilar jism o n iy tarbiyasida m u sob aq alarnin g ah a- 
miyatini baholash qiyin. Sport va sport musobaqalari o ‘rni 
haqida quyida so‘z boradi. Bu yerda biz faqat klassifikatsiya 
(tasnif) qilinm agan m usobaqalarning aham iyati va tavsifiga 
to ‘xtalamiz.
0 ‘qish faoliyatida musobaqa element(unsur)laridan foyda­
lanish, j o ‘shqinlik yuzaga kelib, o ‘quvchilar faolligi u chun 
keng imkoniyatlarni ochib beradi. 0 ‘quvchilar musobaqalarda 
qatnashib, yangi taassurotlarga ega b o ‘ladilar, o ‘zini, o ‘z o ‘r- 
toqlarini yaqinroq biladi, g ‘alaba quvonchi va m ag ‘lubiyat 
nim aligini bo sh id an kechiradi. M u so b a q a muhiti jism o n iy
mashqlar mashg‘ulotining ahamiyatini tushunish imkoniyatini 
beradi.
135

---

Y ag o n a sport tasnifi va m u s o b a q a q o id a la ri aso sid a 
o ‘tkaziladigan musobaqalar, uzoq muddatli tayyorgarlikni talab 
eta d i. S h u n in g u c h u n q a t o r m u s o b a q a l a r tu rid a: yengil 
atletika, voleybol, basketbol, g im n astik a d a oz o ‘quvchilar 
qatnashadilar, quyi sinf o ‘quvchilari deyarli qatnashmaydi.
Bir vaqtning o ‘zida m aktabda shunday sharoit yaratish 
kcrakki, o ‘quvchilar yiliga 8 — 10 musobaqa turlarida qatnashish 
im koniga ega b o ‘lsin. S h u n in g u c h u n h am respublikaning 
ko‘pgina maktablarida tasniflashgan musobaqalar o ‘tkaziladi. Bu 
musobaqalarda razryadlar beriladi, ularning dasturi butunlay 
yoki qisman yagona sport tasnifiga taalluqli. Musobaqa jarayonida 
esa b a’zi qoidalami chetlab o ‘tish mum kin. Bunday musoba- 
qalarga h am m a mini o'yinlar, m aydonning qisqartirilganligi, 
vaqtning qisqartirilganligi, nostandart asbob-anjom larni q o ‘l- 
lash, o'yinchilar sonini qisqartirish, ruxsat bilan b a ’zi qoida- 
larni q o ‘llamaslik va boshqalar kiradi. M usobaqalar o ‘qituvchi 
to m o n id an maxsus tuzilgan dastur asosida o ‘tkaziladi.
Hozirgi vaqtda qator maktablarda keng tarqalgan quyidagi 
musobaqa turlari diqqatga sazovor.