Jismoniy tarbiya, sport nazariya va uslubiyati kafedrasi

II BOB. Maxsus tibbiy guruhlar

Yuqorida ta'kidlanganidek, bolalar maxsus guruhda ko'pincha jismoniy mashqlar yoki davolash kichik guruhlar taqsimlanadi. Birinchi holda, talabalar o'z sinf do'stlari bilan birga, bir xil sharoitda shug'ullanish mumkin, lekin individual dasturi talablarini bajarish uchun terapevtik kichik guruhlar bilan bog'liq holda, ular talabalarning shakllanadi, koi juda jiddiy xastalikka chalingan etiladi, muhim fizik nogironlar bor. Bunday bolalar intensiv, qiyin mashqlar juda cheklangan bajarilishini belgilangan. Ba'zi hollarda, ular uchun jismoniy tarbiya darslari o'qituvchi yoki favqulodda malakali tibbiyot xodimi nazorati ostida o'tkaziladi. tashkilot Bolalar sharoitida jismoniy tarbiya bilan bir qatorda, ba'zan ular maxsus reabilitatsiya dasturlari bo'yicha ishlayotgan maxsus klinikalar, tashrif tayinlagan.

2.1. Maxsus tibbiy guruh uchun jismoniy tarbiya dasturi

Vrachlik nazoratining muxim shakli soprtda shikastlanishlarning oldini ola olishdir.Shikastlanishning asosiy sabablari-sport uskunalarining nosozligi,mashgulotlarda intizomning sustligi, sport zali,maydonchalarining yaxshi tayyorlanmaganligi xisoblanadi.Dars davomida 3-4 dakikalik fizqo`ltura kilish markaziy asab sistemasining xolatini yaxshilab,charchokni bosadi,o`quvchilarning ish kobiliyatini tiklaydi,partada uzok utirish natijasida chanok, korin va oyoklarda kon dimlanishini bartaraf kiladi.Kuyi sifnlar da bunday fizqo`ltura mashklarini 3-darsda,yukori sinflarda 4-darsda,shu bilan birga o`quvchilar charchaganida,darsning ikkinchi yarmida utkazgan ma’qul. Darslar orasidagi tanaffuslar yaxshilab xordik chikarishning bir shakli tarikasida gigienik jixatdan katta axamiyatga ega.Tanaffus-lar tugri tashkil etilganda ish kobiliyati asliga kelib,akliy faoliyat natijasida paydo bulgan statik zurikish yoziladi.Birok, kuchli kuzgalishga sabab buladigan,odamni charchatib,darslarda dikkat ni tuplashga xalal beradigan xaddan tashkari xarakatchan va shovkin-suronli uyinlar uynamaslik kerak.Katta va kichik tanaffuslarni ochik xavoda o’tkazish foydali.Darslardan tashkari vaktlarda utkaziladigan ommaviy jismoniy tarbiya tadbirlari o`quvchilarning xar tomonlama jimoniy rivojlanishi uchun imkoniyatlarni kengaytiradi,fiziologik funk-tsiyalarning takomillanishiga imkon beradi va salomatlikni mustax kamlaydi.Mashgulotlar tugri yulga kuyilib,o`quvchilarning yoshi, jismoniy va shaxsiy xususiyatlari xisobga olinganida kasalliklarga chidamlilikni oshiradi.Sport bilan shugullanadigan o`quvchilar sport bilan shugullanmay digan o`quvchilarga nisbatan soglom buladi,kasalliklarga kamrok chalinadi,jismonan yaxshi rivojlanadi,darslarni tularok uzlashtiradi.Bolalar,yoshlar sport maktablarida mashgulotlarni sport turiga karab xar xil yoshdan boshlashi mumkin.Masalan, sport gimnastikasi bilan ugil bolalar-12, kizlar – 11 yoshdan,badiy gimnastika bilan 10,akrobatika bilan – 11,changi,poyga bilan – 12,boks bilan – 14, kurash (erkin va klassik kurash bilan) – 13, otish bilan – 14, velosiped sporti bilan (trekda) usmirlar – 13,kizlar – 15 yoshidan boshlab shugullanishlari mumkin.Sport musobakalarini tashkil etishda "Yosh sportchilar musobakalarida ogirlik me’yorlari" (1963) da kursatib kuyilgan yosh asosiy mezon qilib olinadi. Tibbiy nuktai nazardan yondoshadigan bulsak,notugri tanlangan kasb turli kasalliklarning kelib chikishiga sabab bulishi mumkin. Bu ayni vaktda kelgusida usmirdan uz kasbini tashlab,boshka ishga utishini talab kiladi.Barcha yigit-kizlar,shu jumladan,urta umumiy ta’lim maktabini bitirib chikkan yoshlar uz rasmiy mexnat faoliyatini boshlamasdanok muayyan kasbga,turmushga va mexnatga uzlarini tayyorlashlari kerak.Ishlab chikarishda band buladigan usmirlarning kelajakdagi unum li ishlari xamda yukori mexnat kursatkichlariga erishishlarida ular ga kasb tanlashda tugri maslaxat berish va tanlangan kasbga kizikish,mexr uygotish,kasbning sir-asrorlaridan tushuncha berish muxim axamiyatga ega,chunki xar kanday kasb-xunar,mexnat turi kishi-ning salomatligini xisobga olgan xolda tanlanmogi lozim.

Ushbu guruhga tayinlangan talabalarga cheklangan jismoniy kuch va kontrendikativ jismoniy mashqlarni istisno qilgan holda jismoniy tarbiya bilan shug'ullanishga ruxsat beriladi. Sinfda salomatlik, jismoniy va funktsional rivojlanishdagi og'ishlarning tabiati va jiddiyligini hisobga olish kerak.