Jizzax – 2018 Til haqida umumiy ma’lumot

Terim-yasashga asos qism, -chi yasovchi vosita, terimchi yasalma.
1-topshiriq:Berilgan so’zlarni yasashga asos qism, yasovchi vosita va yasalmaga ajrating.
Toshqinda________________________________________________________
Sanoqsiz_________________________________________________________
Bilimsizlik________________________________________________________
Daladagi__________________________________________________________
Yig’lamsiramoq____________________________________________________
Ko’kimtir_________________________________________________________
So’zning yasalish tuzilishi bilan morfemik tuzilishi bir-biridan farqlanadi. So’zning ma’noli qismlarga bo’linishi uning morfemik tuzilishidir. So’zda nechta ma’noli qism bo’lsa, uning morfemik tuzilishi ham shuncha qismga ajraladi. Masalan: ter-im-chi uchta ma’noli qismdan, ter-im-chi-lar to’rtta ma’noli qism, ter-im-chi-lar-ga beshta ma’noli qismdan iborat. Demak, so’zning morfemik tuzilishi yasovchi qo’shimchalarni ham shakl yasovchi qo’shimchalarni ham o’z ichiga oladi. So’zning yasalish tuzulishi esa faqat yasovchilarnigina o’z ichiga oladi.Agar so’zda birdan ortiq yasovchi qo’shimchalar ishtirok etsa, eng oxirgi yasovchi vosita sanaladi: bilimdonlarga so’zi ikki qismdan iborat, ya’ni bilim-yasashga asos qism, don-yasovchi vosita.
2-topshiriq: Berilgan so’zlarni so’zning yasalish tuzilishi va morfemik tuzilishi bo’yicha tahlil qiling.
Yasalish tuzilish Morfemik
Birlashgan________________________________________________________
Suhbatingizdan____________________________/________________________
Qatlamani________________________________/________________________
Quymoqniki______________________________/_________________________
Tuzdondagi______________________________/________________________
Beshtacha_______________________________/_________________________
II.Sintaktik (kompozitsiya) usulida ikki yoki undan ortiq mustaqil ma’noli so’zni bir-biriga qo’shish bilan yasama so’z (qo’shma so’z) hosil qilinadi. M-n: tillaqo’ng’iz, olibsotar, oshpichoq. III.So’zlarni takrorlash yoki juftlash usuli: xola-xola (o’yin), manman, yo’l-yo’l, katak-katak, gul-gul, jag’-jag’, uzoq-yaqindan (hamma yoqdan),yosh-qari (hamma),erta-kech (hamisha), achchiq-chuchuk (salat), bugun-erta (yaqinda), issiq-sovuq (ahvol).