Jizzax politexnika instituti " Energetika va radioelektronika " fakulteti

Asosiy qism



4.1. Kuchlanishni uch barobar oshiruvchi to‘g‘rilagichni hisoblash
III-topshiriq.
Kuchlanish uch marta oshirilgan to`g`irlagichni xisoblash.
Berilgan qiymatlar bo’yicha : U_no=310 V; I₀=35 mA; U₁=127 V;
K_p.vыx=0,3%. (22-rasm).

22-rasm. Kuchlanish uch marta oshirilgan va bir zvenoli RC-filtrga

ega bo`lgan to`g`irlagich sxemasi.

1. 
   Oshiruvchi kaskadlar va diodlar xilini tanlash.
   

Kaskadlar soni shunday tanlanishi kerakki, bunda talab kilinayotgan kuchlanish U₂ v U₁ kuchlanishga yakin yoki undan bir muncha kichik bo`lishi (U<sub>2 </sub>U<sub>1</sub>) kerak. Bu xolda to`g`irlagich tarmokka transformatorsiz ulangan sxemadan foydalanish mumkin.

U₂ = 0,85 U_0/n formuladagi U₂ kuchlanish urniga U₁ kuchlanishni kuyib, kaskadlar sonini topamiz:

_{ },

bu yerda: U₀ = 1,2 U_no = 1,2·310=370 V deb kabul kilingan. n=3 deb kabul kilamiz.

Bunda quyidagiga ega bulamiz:



U_tes= 2,8 U₂=2,8·105=295 V.

O`rtacha tok I_ur =I₀=115 mA.

U_tes=300 V; I_ur=100 mA; R_i=5 Om bo`lgan D208 xilidagi diodlarni tanlaymiz.
Bizning misolimizda U<sub>2</sub> kuchlanish U<sub>1</sub> kuchlanishdan bir oz kichik bo`lgani uchun U₂ kuchlanishni to`g`irlagichni transformatorsiz ulaymiz, qushimcha qarshilik R_kush ulanadi. Bu qarshilikni eksperimental aniqlash qulay.

2. 
   Filtrni xisoblash.
   

Kondensatorlarning sigimini aniklaymiz :



Kondensatorlarning nominal kuchlanishi




Filtrning kirishidagi kuchlanishning pulsatsiya koeffitsienti



K_p.kr=0,3 % bo`lishi uchun silliqlash koeffitsienti q=K<sub>p.kr</sub>/K<sub>p.chik</sub>=6/0,3=20 bo`lgan filtr talab kilinadi. Bizning misolimiz uchun (q_{   }) bir zvenoli RC-filtr tanlaymiz. R_f·C_f kupaytma R_f·C_f=3·_{ } ga teng. R_f karshilikni filtrda yul kuyilishi mumkin bo`lgan kuchlanish tushushi sharti asosida tanlaymiz:



Bunda quyidagiga ega bo‘lamiz:



Nominal kuchlanishi Uc _{ } = 1,2·340 = 408 V bo‘lgan kondensatorni tanlaymiz va foydalanamiz

XULOSA
O’garmas kuchlanish manbai yordamida taminlanadigan kuchaytirish kaskadlarida kirishga uzgaruvchan kuchlanish berilganda, chiqishda uzgaruvchan kuchlanish hosil qilishning mohiyatini bilish ahamiyatga yega.
O‘zgaruvchan tokni o‘zgarmas tokka o‘zgartiruvchi to‘g‘irlagichlarni ko‘p turlari mavjud. Quyidagi sxemalarda keng tarqalganlari keltirilgan. Bularni tartib bilan o‘rganib quyidagi asosiy belgilarga asosan klassifikatsiyalanishi o’rganildi.
R_z rezistor zatvor potensialini R_i ning pastki qutb potensialga tengligini taminlash uchun muljallangan, yani tranzistorning zatvor - istok elektrodlari orasida qiymati U_zip bulgan kuchlanishni hosil qilib berar ekan.
Kuchaytirgichda bunday shart, taminlash manbai sarflaydigan quvvat, chiqish quvvatidan katta bo‘lgandagina amal qilinadi
R_IST>R_chiq
Har qanday silliqlovchi filtr kuchlanish pulsatsiyasini mo‘ljallangan kattalikda kamaytiradi
Turli xildagi to‘g‘rilagichlar yuqori kuchlanish va kichik tokda ishlaydigan yuklamalarga manba sifatida xizmat qiladi hamda yuklamaga kuchlanish kerak bo‘lganda ishlatiladi.