Jizzax politexnika instituti " Energetika va radioelektronika " fakulteti

To‘g‘rilagichni aktiv – induktiv yuklamaga to‘g‘irlagich.
To‘g‘rilagichni aktiv – induktiv yuklamaga ishlashi .
10-rasmda to‘g‘rilagichning aktiv – induktiv yuklamaga ishlaydigan prinsipial sxemasi keltirilgan.

10- rasm. To‘g‘rilagichning aktiv – induktiv yuklamali prinsipial sxemasi.

11- rasm. Vaqt diagrammasi
Bu sxemani o‘rta va katta quvvatli to‘g‘rilagichlarda ishlatish ko‘proq foyda keltiradi, chunki sxemaning chiqishiga ulangan induktivlik tekislovchisi filtr vazifasini bajaradi. To‘g‘rilagichning ishlash prinsipini 11– rasmdagi vaqt diagrammasi orqali ko‘rib chiqamiz. Transformatorning ikkilamchi chulg‘amining 1 – bo‘limida kuchlanish U_2-1 musbat yarim davri bo‘lganda diod D₁ ochiladi, ya’ni _{ } oralig‘ida R_yuk yuklamadan _{ } tok o‘tadi.
Transformatorning ikkilamchi chulg‘amining 2 – bo‘limidan kuchlanish U_2-2 musbat yarim davri bo‘lganda diod D₂ ochiladi, ya’ni _{ } oralig‘ida R_yuk yuklamadan _{ } tok o‘tadi.
Aktiv yuklamali to‘g‘rilagichdan farqi shundaki induktivlikning ta’siri natijasida yuklamadan oqadigan tokning shakli tekislangan bo‘ladi. Ammo induktivlik ta’siri natijasida U₀ kuchlanish 0 bo‘lganda _{ } tok 0 bo‘lmaydi, chunki _{ } tok U₀ kuchlanishning maksimal nuqtasidan vaqt bo‘yicha kechikadi, natijada U₀ va I₀ orasida fazalar farqi hosil bo‘ladi. Agarda induktivlikning aktiv qarshiligi 0 deb qabul qilsak yuklamadagi kuchlanishning nominal o‘rtacha qiymati _{ }. Induktivlikni oshirgan sari to‘g‘rilagichning tekislash qobiliyati oshib boradi, _{ } kuchlanish egri chizig‘ining pulsatsiyasi kamayib boradi. Agarda L – induktivlik cheksizlikka intilsa kuchlanishning o‘zgaruvchan tashkil etuvchisi butunlay induktivlik ta’sirida bo‘ladi, yuklamada esa faqat o‘zgarmas tashkil etuvchi bo‘ladi _{ } tokning shaklini o‘zgarishi _{ } toklarning va o‘z navbatida _{ } toklarning shaklini o‘zgarishiga olib keladi, ya’ni to‘g‘ri burchakli shaklga, kattaligi esa

O‘rtacha qiymat _{ } teng bo‘ladi.
Induktivlikning tekislash qobiliyati tekislash koeffitsienti orqali aniqlanadi, ya’ni tarkibida induktivlik bo‘lgan filtrni kirishidagi pulsatsiya koeffitsienti K_kirP ni chiqishdagi pulsatsiya koeffitsienti K_chiqP ga nisbati orqali aniqlanadi.

To‘g‘rilagich loyihalanayotganda yuklama qarshiligi bilan induktivlik qarshiligi orasidagi munosabat quyidagicha bo‘lishi kerak _{ }
Aktiv yuklamali to‘g‘rilagichda pulsatsiya koeffitsienti berilgan bo‘lsa g‘altakning induktivligini quyidagi ifoda orqali topiladi

Yuklamaning qarshiligi kamayganda to‘g‘rilangan chiqish kuchlanishini pulsatsiya koeffitsienti kamayadi, shuning uchun quvvatli to‘g‘rilagichlar kam yuklamada ishlaganda induktiv filtr ishlatiladi.