Joba: Psixologiya neni u`yretedi Ol qanday pa`n

Sistemalastiriw- uliwma nizamliqlarg`a tiykarlang`an predmetlerdi ta`rtipke keltiriw, sistemalastiriw belgileri- xronologiyaliq, ken`islik, logikaliq.
Oylawdin` logikaliq formalari oylaw protsessinde ayriqsha pikirler hu`kim sipatinda ju`zege keledi.


Hu`kim –tamamlang`an pikir esaplanadi. Hu`kim- predmet yaki o`zgeshelikti tastiyiqlaw yamasa inkar etiw menen baylanisli pikir. Misali, G`No`kis-Qaraqalpaqstannin` paytaxti,G`
Hu`kimnin` to`mendegishe tu`rleri barU` birlemshi, jeke, uliwma.


Juwmaq- oylawdin` logikaliq formasi bolip, bir neshe belgili juwmaqtan juwmaq shig`ariladi.Juwmaqlar- induktiv,deduktiv, anologiya tu`rlerine bo`linedi.
Induktiv juwmaq- bir neshe birlemshi hu`kmlerden bir juwmaq shig`ariw. Misali, G`Terek qizdirilg`anda ken`eyediG`, G`Temir qizdirilg`anda ken`eyediG`, - juwmaq barliq bo`lekler qizdirilg`anda ken`eyedi.
Deduktiv juwmaq- uliwma juwmaqtan birlemshi hu`kimge juwmaq jasaladi. G`Barliq metallar elektr togin jaqsi o`tkizediU` Alyuminiy metallG`. Demk G`alyuminiy –jaqsi elektr togin o`tkiziwshiG`.

Anologiya- birlemshi, jalg`iz juwmaqtan jalg`iz, birlemshi hu`kim shig`ariladiU` «Quyashta jerdegi siyaqli elementler bar»`, «Quyashta gelliy bar» juwmaq «demek, jerde de gelliy bar boliwi mu`mkin»`.
Solay etip, jerde gelliy elementi ashilg`an.
Ayirim ha`diyselerdi tu`sindiriw ushin pa`nde qollanilatug`in, biraq olardin` durislig`i jetkilikli da`rejede tiykarlap berilmegenligi shama pikirler pa`nde gipoteza dep aytiladi. A`meliyat pa`nge qarsi bolmag`an ha`m a`meliyatta o`z da`liyllewin tapqan gipotezalar teoriyag`a aylanadi.

Tu`sinik- Oylaw protsessinde tu`sinikler payda boladi, olar o`zara tig`iz baylanisli ha`m mu`na`sibetleri ja`nede jaqiniraq, teren`irek tu`siniwge imkaniyat beredi. Qandayda bir predmet yaki ha`diysenin` tu`sinigin biliw – bul bir neshe hu`kimge iye boliw esaplanadi.
Tu`sinik-bul miydin` joqari u`nimi bolip aqiliy obrazi uliwmalasqan formasi esaplanadi.

Tu`sinikler predmetli ha`m abstrakt tu`rlerge bo`linedi. Ko`lemine qaray tu`sinikler jalg`iz ha`m uliwma bolip bo`linedi. Tu`sinikler ilimiy bolmag`an ha`m a`piwayi, turmisliq , ilimiy ken` ha`m tar boliwi mu`mkin.

Tu`siniw- quramali pikirlew protsessi bolip, shin mu`na`sibet ha`m baylanislardi ashiw bolip esaplanadi.Tu`siniw predmetti su`wretlew, ol haqqinda isenimdi ju`zege keltiredi.
http://fayllar.org