K arim a q osim ova
II. 0 ‘quvchilarda so‘z va gapga lingvistik munosabatni o‘stirish
Download 48 Kb. Pdf ko'rish
|
Ona-tili-oqitish-metodikasi
II.
0 ‘quvchilarda so‘z va gapga lingvistik munosabatni o‘stirish ustida maqsadga yo'naltirilgan ishlar. O 'quvchilarda so'z va gapga lingvistik m unosabat nazariy bilim larni o'zlashtirish, m avhum tafak- kurni o'stirish jarayonida shakllantiriladi va tilning sem antik ham da gram m atik tom onining bir-biriga ta ’sirini anglashni bildiradi. O 'quvchilar tilni ularda til birliklariga, xususan, ulam ing asosiylari bo'lgan so'z, m orfem a, so'z birikm asi, gapga lingvistik m unosabatni parallel shakllantirish bilan birga ongli o'zlashtiradilar. So'zga lingvistik m unosabat so'zni to vush -h arf tom onidan tahlil qilib, uning tovush va grafik tom oni o'rtasidagi bog'lanishini aniqlash, so'zni m orfemik tahlil qilish va so'zga leksik m a’no berishda m orfem aning o'rn in i tushunish; so'zni gram m atik tahlil qilish va shu so'zning m uayyan so'z turkum iga oid ekani bilan uning gram m atik belgilari o 'z a ro bog'liqligini tu sh u nish ko'nikm asining shakllanishiga qarab o 'sib boradi. Lingvistik m unosabat o'quvchilarda asta-sekin shakllantirib bori ladi, ularda bilish, tushunib olish saviyasi ham har xil bo'lishi m um kin. M asalan, 2 -sinf o'quvchilari gapdagi so 'z birikm alarini topadilar, am m o u so 'z birikmasidagi so'zlar o 'z a ro qanday, y a’ni nim alar yordam ida bog'langanini tushuntira olm aydilar. 4 -sin f o'quvchilari gapdagi so 'z birikm asini topadilar va so 'z birikmasi tarkibidagi so 'zlar o 'z a ro so 'z o'zgartuvchi q o 'shim ch alar (kelishik, shaxs-son qo'shim chalari) yoki ohang yordam ida bog'langanini tushuntiradilar, y a’ni bog'lanish gram m atik vositalar bilan ifodalanishini k o'rsatadilar. Bu so'z birikmasi tarkibidagi so'zlam ing bog'lanish m ohiyatini elem en tar darajada tu sh u nish b o 'lib , uni yuqori sinflarda chuqurroq (so 'z birikmasi tarkibidagi so'zlam in g bog'lanish turlari, bosh va ergash so 'zn in g xususiyatlarini) tushunadilar. O 'qituvchi o'quvchilarda so'zga, so 'z birikm asi va gapga lingvis tik m unosabatni ta ’lim jarayonida m aqsadga m uvofiq o'stirib b o radi, xususan, o'rganiladigan kategoriyani o 'qu v chi tushunib olishiga g 'am x o 'rlik qiladi. Download 48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling