K arim a q osim ova

(o'qiyotgan betni belgilab qo'yish uchun kitob 
ichiga solib qo'yiladigan qog'oz yo k i lentacha)
va tayoqcha bajaradi. 
O 'qilayotgan qatorni kuzatib borish ko'nikm asiga sinf o'quvchilaridan 
o 'rto g 'in in g xatosini to 'g 'rila sh n i talab qilish yo'li bilan ham erishiladi. 
O 'q uvch ilar bu talabni qiziqib bajaradilar, shu y o'l bilan ularning 
darsga, o ‘qishga e ’tibori jalb etiladi.
D em ak, o'quvchilarni o'qishga o'rgatish, ularning o 'q ish sur’atini 
oshirish, ifodali va ongli o'q ish elem entlarini shakllantirish, tarbiyalash 
o 'q ish darslarining m uhim vazifalari hisoblanadi.
Savod o‘rgatish mashqlarining asosiy turlari
Tovush ustida ishlash. 
Tovush savod o'rgatishning asosi bo'lib 
xizm at qiladi. Savod o'rgatish davrida so 'z va b o 'g 'in larn i tovush 
to m o n id an analiz va sintez qilish, tovush va ularning artikulatsiyasini 
analiz qilish m ashqlari o'tkaziladi, diksiya (ravshan, burro gapirish) 
ustida ishlanadi, logopedik ishlar olib boriladi. Tovush ustida ishlash 
h a rf ustida ishlash bilan, ayniqsa, kesma harflardan b o 'g 'in , so 'z tuzish 
kabi sintez qilish usullarida birlashib ketadi; tovush va h a if o'rtasidagi 
m unosabatni doim o aniqlab borish o'q ish m alakalarini shakllantirish 
uch u n ham , imloviy jih a td a n savodli yozish asosini yaratish uchun 
ham foydalidir.
So'zlarni tovush tom onidan analiz va sintez qilish usullari hozirgi 
kunda takom illashtirilib borilm oqda. Savod o'rgatishda asosan, quyi­
dagi usullar am alda qo'llanilm oqda:
I. Analiz mashqlari.
1. 
N u tq (gap)dan so 'z n i ajratish; so 'zn i aniq talaffuz qilish; b o '­
g 'inlarga b o 'lish va b o 'g 'in la rn i aniq talaffuz qilish, so 'z d an , b o ‘-

---

g 'in d a n tovushni kuchli talaffuz qilib o 'q ish , m uayyan tovushni 
ajratgan holda so 'z n i b o 'g 'in la b o'q ish