K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va
Bob mavzularini mustaqil o‘rganish uchun tavsiya etiladigan me’yoriy
Download 1.11 Mb. Pdf ko'rish
|
buxgalteriya hisobi va audit
- Bu sahifa navigatsiya:
- 16.2. Korxonalar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlarining auditi
- Auditni o‘tqazish ketma- ketligi Audit tekshiruvi natijalari Mumkin bo‘lgan auditorlik xatari
- 2.Sotish tannarxi bo‘yicha
- 3.Sotish natijalari bo‘yicha
- 4. Davr harajatlari bo‘yicha
- 5. Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar bo‘yicha
- 6.Asosiy faoliyatdan olingan natijalar bo‘yicha
- 7.Moliyaviy faoliyat natijari bo‘yicha
- 8.Umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (zarar) bo‘yicha
- 9.Favqulotdagi foyda va zararlar bo‘yicha
- 10.Soliqga tortilguncha foyda (zarar) bo‘yicha
- 11. Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha
- 12. Foydadan to‘lanadigan boshqa soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha
|
Bob mavzularini mustaqil o‘rganish uchun tavsiya etiladigan me’yoriy hujjatlar va davriy adabiyotlar 1.O‘zbekiston Respublikasining auditorlik faoliyati to‘g‘risida qonuni. 2000 yil 26 mayda tasdiqlangan. 2.Auditorlik faoliyatin takomillashtirish va auditorlik tekshiruvlarining ahamiyatini oshirish to‘g‘risida. O‘z.R. VM ning 2000 yil 22 sentyabrdagi 365- son qarori. 3.Auditorlik xulosalarini soliq organlari va boshqa nazorat organlari tomonidan hisobga olish tartibi to‘g‘risida Nizom. O‘z.R. VM ning 2000 yil 22 sentyabrdagi 365- son qarori bilan tasdiqlangan. 4.Majburiy auditorlik tekshiruvini o‘tqazilishidan bo‘yin tovlaganligi uchun xo‘jalik yurituvchi sub’ektlardan jarima o‘ndirish tartibi to‘g‘risida Nizom. O‘z.R. VM ning 2000 yil 22 sentyabrdagi 365-son qarori bilan tasdiqlangan. 5Auditorlik faoliyatini amalga oshirish uchun auditorlik tashkilotlariga litsenziya berish tartibi to‘g‘risida Nizom. O‘z.R. VM ning 2000 yil 22 sentyabrdagi 365-son qarori bilan tasdiqlangan. 6.Auditor malaka sertifikatini berish tartibi to‘g‘risida Nizom. O‘z. R. Adliya Vazirligidan 2000 yil 13 oktyabrda ro‘yxatdan o‘tgan, 977. 8.Audit.Uchebnik. Po redaksiyey professora V.I.Podolskogo. YUNITI, Moskva, 2000 9.Arens E.A. Lobbek Dj.K. Audit. Moskva, «Finansi i statistika», 1995 10..Dodj R. Kratkoye rukovodstvo po standartam i normam audita. Moskva, «Finansi i statistika», IO YUNITI, 1992 11.Karimov N.F. Texnika provedeniya audita. Metodicheskoye posobiye,Tashkent, 2002. 12.Musayev X.N. Audit, «Moliya» nashriyoti, Toshkent, 2003 13. Sanayev N, Narziyev R. Audit, «Sharq» nashriyoti, Toshkent,2001 PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 257 XYI –bob. KORXONALAR MOLIYAVIY –XO‘JALIK FAOLIYATI AUDITINI O‘TQAZISHNING METODOLOGIK ASOSLARI 16.1. Auditni o‘tqazishning umumiy metodologik tartibi Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini kompleks yoki tematik audit tekshiruvidan o‘tqazish auditni tashkil etishning 2-bosqichini tashkil etadi. Ushbu bosqichni auditorlar 1-bosqichda tuzilgan dasturga muvofiq olib boradilar. Dasturga kirgan har bir mavzu yoki ob’ektni tekshirishda auditorlar ma’lum ketma-ketlikga amal qilishlari, tekshirishni yuqoridan pastga qarab yoki pastdan yuqoriga qarab tekshirish usullaridan birida amalga oshirishlari lozim. Bizningcha, pastdan yuqoriga qarab tekshirish eng qo‘lay usuldir. Ushbu usulga muvofiq auditor har bir ob’ekt bo‘yicha ma’lumotlarni boshlang‘ich hujjatlardan tortib, to hisobotda aks ettirilgan ko‘rsatkichgacha tizimlab chiqadi. Auditor barcha tekshirish ob’ektlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni boshlang‘ich hujjatlar asosida o‘zining kompyuteriga kiritib boradi, oraliq ma’lumotlarni oylik, choraklik, yarim yillik, to‘qqiz oylik va yillik davrlar bo‘yicha jamlaydi. Boshlang‘ich hujjatlar bo‘yicha isbotlarni to‘plash chog‘ida birdaniga ularni to‘g‘ri tuzilganligini tekshiradi, ulardagi baholarni va soniy –summaviy miqdorlarni shartnomalar bilan taqqoslaydi. Har oylik ma’lumotlarni Bosh kitobdagi mos schyotlarning ma’lumotlari bilan uyg‘unligini tekshiradi. To‘plangan ma’lumotlarni «Buxgalteriya balansi», «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» va hisobotning boshqa shakllarida aks ettirilgan ma’lumotlar bilan taqqoslab ko‘radi. To‘plangan isbotlarni hisob va hisobot ma’lumotlari bilan mos kelishi tekshirilayotgan ob’ekt hisobini to‘g‘ri olib borilganligidan, mos kelmasligi esa xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘yilganligidan darak beradi. Mos kelmaslik auditordan chetlanishlar bo‘yicha keyingi isbotu- dalillarni yig‘ishni talab etadi. Xuddi shunday ketma-ketlik, ma’lumotlarni yig‘ish tartibi auditning barcha ob’ektlari bo‘yicha amalga oshiriladi. Shunday qilib, auditorlik tekshiruvini barcha ob’ektlar bo‘yicha quyidagi umumiy metodologik tartibga amal qilingan holda o‘tqazilishi lozim (17-chizma). 17- chizma. Auditni o‘tqazishning umumiy metodologik tartibi Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatini auditorlik tekshiruvidan o‘tqazishda quyidagi ketma – ketlikga amal qilinishi, shuningdek quyidagi ishlar oldinma - ketin bajarilishi kerak. Buxgalteriya balansi va hisobotning boshqa shakllarining ko‘rsatkichlari Bosh kitob ma’lumotlari Analitik hisob registrlari va qayd etish jurnallari ma’lumotlari Xo‘jalik faoliyati ko‘rsatkichlarini tasdiqlovchi boshlang‘ich hujjatlar PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 258 1.Auditning aniq ob’ektlari va ularni tekshirish ketma-ketligi belgilanadi. Ob’ektlarni tekshirishda ketma-ketlikni to‘g‘ri tanlash ham katta rol o‘ynaydi, chunki ob’ektlar ham hisob nuqtai nazaridan, ham tekshirish nuqtai nazaridan bir –biri bilan uzviy bog‘liq hisoblanadi. Bizningcha, yuridik statusi to‘liq bo‘lgan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning yillik moliyaviy hisobotlari bo‘yicha o‘tqazilayotgan auditda uning ob’ektlari quyidagi ketma- ketlikda tekshirilishi lozim: • Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobotning ko‘rsatkichlari (daromadlar, tannarx, davr harajatlari, shu jumladan harajatlarga kiruvchi soliqlar va majburiy to‘lovlar, soliq bazasiga qayta qo‘shiladigan harajatlar, asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar, moliyaviy faoliyatdan olingan natijalar, soliqgacha foyda, soliqga tortiladigan foyda, daromad (foydadan ) soliqlar, sof foyda); • Buxgalteriya balansi va moliyaviy hisobotning boshqa shakllarining moddalari (har bir modda ko‘rsatkichlari boshlang‘ich hujjatlardan asosida buxgalteriya hisobi schyotlari yozuvlari bo‘yicha tekshirib chiqiladi); • Qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarga amal qilish holati; • Mol-mulk butligi, mansabdor va moddiy javobgar shaxslar faoliyati. 2.Har bir ob’ekt bo‘yicha tekshirish testlari tuzib chiqiladi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi. 3.Har bir ob’ekt bo‘yicha tekshirish natijasi aniqlanadi, ya’ni auditor tekshirgan ob’ekt bo‘yicha hisob ma’lumotining to‘g‘riligini tasdiqlaydi yoki unda qanchalik chetlanish borligini isbotlab beradi. Tekshirish natijalari tegishli oraliq va yig‘ma jadvallar ko‘rinishida rasmiylashtiriladi. Yig‘ma jadvallarning ma’lumotlari oraliq jadvallarning yakuniy ma’lumotlari bilan to‘liq mos bo‘lishi kerak. Chetlanishlar mavjud ob’ektlar bo‘yicha ushbu chetlanishlarning miqdorini, ularni nima hisobidan kelib chiqganligini ko‘rgazmali ifodalaydigan analitik jadvallar tuziladi. Tuzilgan jadvallar natijalarini auditorning hisobotida aks ettiriladi va ular izohlab beriladi. Oldingi bobda aytib o‘tganimizdek, har bir tekshirish ob’ekti bo‘yicha auditor mumkin bo‘lgan auditorlik xatarini, ya’ni xatoga yo‘l qo‘yish ehtimolini belgilashi, ushbu ehtimolni imkoni boricha yo‘qga chiqarish lozim. Quyida yuqorida keltirilgan umumiy metodologiya asosida xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy natijalari ko‘rsatkichlari va balans moddalarining auditorlik tekshiruvidan o‘tqazish tartibiga to‘xtalib o‘tamiz. 16.2. Korxonalar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlarining auditi Korxonalar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlarini audit tekshiruvidan o‘tqazishga asos bo‘lib «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot», daromad va harajatlarni aks ettiruvchi vaqtinchalik schyotlarning Bosh kitobdagi hisob- varaqalarining ma’lumotlari, ularga guvohlik beruvchi boshlang‘ich va oraliq hujjatlar hisoblanadi. Moliyaviy –xo‘jalik faoliyatning asosiy ko‘rsatkichlari bo‘yicha asosiy ob’ektlar, ularni tekshirish ketma-ketligi, tekshirishdan olinishi lozim bo‘lgan natijalar, shuningdek auditorlarning mumkin bo‘lgan xatarlari quyidagilardan iborat bo‘ladi. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 259 Auditni o‘tqazish ketma- ketligi Audit tekshiruvi natijalari Mumkin bo‘lgan auditorlik xatari 1.Sof sotish hajmi bo‘yicha 1.Sotish turlari aniqlanadi 2.Schyot-fakturalar va kirim kassa orderlari bo‘yicha sotish hajmi hisobot davrlari bo‘yicha jamlab chiqiladi 3.Schyot-fakturalarni va kirim kassa orderlarining to‘g‘ri tuzilganligi, ishonchnomalarni borligi va haqqoniyligi, ulardagi baholarni shartnomalar bilan mosligi tekshiriladi. 4.Oldindan to‘lovsiz, barter, natura hollarida amalga oshirilgan sotish hajmlari aniqlanadi 5.Har oylik ma’lumotlar-ning Bosh kitobda 9010 «Mahsulotlarni sotishdan olingan daromadlar», 9020 «Tovarlarni sotishdan olingan daromadlar», 9030 «Bajarilgan ish va xizmatlardan olingan daromadlar», 9040 «Sotilgan tovarlarni qaytarilishi», 9050 «Haridor va buyurtmachilarga berilgan chegirmalar» schyotlarining ma’lumotlari bilan uyg‘unligini tekshiriladi. 6.Hisobot davrlari ma’lumotlari «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot»da aks ettirilgan ma’lumotlar bilan taqqoslab ko‘riladi. 7. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Sotish hajmi uning turlari bo‘yicha hisoblash tamoyiliga muvofiq tasdiqlanadi 2.Sotish xajmidagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 3.Schyot-fakturalar va boshqa boshlang‘ich tasdiq lovchi hujjatlardagi kamchiliklar ochiladi 4.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 5.Savdo Qoidalarini buzilishlari ko‘rsatiladi 6.Oldindan to‘lov bo‘lmagan hollar aniqlanadi 7.Barter hollari ochib beriladi 8.Natura to‘loviga yo‘l qo‘yilganlik hollari aniqlanadi 9.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Sotish xajmining haqiqiy summasi noto‘g‘ri topilishi mumkin 2.Schyot-fakturalar va boshqa boshlang‘ich hujjatlardagi kamchiliklar to‘liq ko‘rsatilmay qolinishi mumkin. 3.Savdo Qoidalari buzilganligi ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 4.Oldindan to‘lovi bo‘lmagan sotish hollari aniqlanmay qolinishi mumkin 5.Barter hollari ochilmay qolinishi mumkin 6.Natura to‘loviga yo‘l qo‘yilganligi ochilmay qolinishi mumkin 7.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 8.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yicha takliflar berilmay qolinishi yoki noto‘g‘ri berili-shi mumkin 2.Sotish tannarxi bo‘yicha 1.Tayyor mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) va tovarlar tannarxiga kiritilgan va kiritilishi kerak bo‘lgan harajatlar moddalari bo‘yicha tekshirib chiqiladi 2.Tugallanmagan ishlab 1.Sotilgan mahsulotlar, ishlar, xizmatlar, tovarlarning haqiqiy tannarxi tasdiqlanadi 2.Sotish tannarxidagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 1.Sotilgan tovarlar, mahsulotlar, bajarilgan ishlar va xizmatlar tannarxi-ning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2. Qoldiq tovarlar va PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 260 chiqarishda qolgan va omborlarga qabul qilingan tayyor mahsulotlar, bajarilgan ishlar va xizmatlar, sotilgan tovarlar tannarxiga kiritilgan va kiritilishi kerak bo‘lgan harajatlarning summalari aniqlanadi 3.Bir so‘mlik sotilgan tayyor mahsulotga to‘g‘ri kelgan va to‘g‘ri kelishi kelishi kerak bo‘lgan harajatlar tovar balansiga asosan topiladi 4.Sotilgan mahsulotlar bo‘yicha hisoblangan va hisoblanishi kerak bo‘lgan tannarx summasi tovar balansi asosida aniqlanadi 5.Bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlar bo‘yicha hisoblangan va hisoblanishi kerak bo‘lgan sotish tannarxi summasi aniqlanadi. 6.Sotilgan tovarlar bo‘yicha qo‘llanilgan uzliksiz yoki davriy hisob tizimlari asosida hisoblangan va hisoblanishi kerak bo‘lgan sotish tannarxi summasi aniqlanadi 7.Qoldiq tayyor mahsulotlarning tannarxi korxona va tekshiruv ma’lumotlari bo‘yicha topiladi 8.Qoldiq tovarlarning tannarxi korxona va tekshiruv ma’lumotlari bo‘yicha topiladi 9.Bosh kitobda 2010 «Asosiy ishlab chiqarish»,2310 «Yordamchi ishlab chiqarish», 2510 «Umum ishlab chiqarish harajatlari, 2710 «Xizmat qiluvchi xo‘jaliklar», 2810 «Tayyor mahsulotlar», 2900 «Tovarlar» 9110 «Sotilgan tayyor mahsulotlar tannarxi», 9120 «sotilgan tovarlarning tannarxi», 9130 «Bajarilgan ishlar va xizmatlarning tannarxi» schyotlarining 3.Qoldiq tovarlar va tayyor mahsulotlarning haqiqiy tannarxi tasdiqlanadi 4.Tugallanmagan ishlab chiqarishning haqiqiy tannarxi tasdiqlanadi 5.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 6.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yicha takliflar beriladi tayyor mahsulotlar- ning haqiqiy tan-narxi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 3.Tugallanmagan ishlab chiqarishning haqiqiy tannarxi noto‘g‘ri tasdiqlani- shimumkin 4.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 5.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yicha takliflar berilmay qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 261 ma’lumotlarini mavjud holati va haqiqatda bo‘lish kerak holatlari aniqlanadi 8. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 3.Sotish natijalari bo‘yicha 1.Sotish xajmi va uning tannarxi to‘g‘risidagi ma’lumotlar bo‘yicha tovarlar, tayyor mahsulotlar, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlardan olingan foyda yoki zararlar-ning summalari hisoblanadi 2.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 020 – satrida ko‘rsatilgan sotishdan olingan natija (foyda yoki zarar) uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 3. Bosh kitobda 9010 «Mahsulotlarni sotishdan olingan daromadlar», 9020 «Tovarlarni sotishdan olingan daromadlar», 9030 «Bajarilgan ish va xizmatlardan olingan daromadlar», 9040 «Sotilgan tovarlarni qaytarilishi», 9050 «Haridor va buyurtmachilarga berilgan chegirmalar» ,9110 «Sotilgan tayyor mahsulotlar tannarxi», 9120 «sotilgan tovarlarning tannarxi», 9130 «Bajarilgan ishlar va xizmatlarning tannarxi» schyotlarining ma’lumotlarini 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga o‘tqazilgan va o‘tqazilishi kerak bo‘lgan summalari aniqlanadi 4. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha keyingi isbotu- dalillar to‘planadi 1.Mahsulotlar, ishlar, xizmatlar, tovar-larni sotishdan olingan foyda va zarar summasi tasdiqlanadi 2.Sotish natijalari-dagi chetlanishlar aniq-lanadi va isbotlanadi 3.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 4.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Mahsulotlar, tovarlar, mahsulot-lar, bajarilgan ishlar va xizmat-larni sotishdan olingan foyda yoki zararning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2.Bosh kitobdagi va hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 262 4. Davr harajatlari bo‘yicha 1.Harajatlar tarkibi to‘g‘risida Nizomga muvofiq 9410 «Sotish harajatlari», 9420 «Boshqaruv harajat-lari», 9430 «Boshqa operatsi-on harajatlar», 9440 «Kelgu-sida soliq bazasidan chegiri-ladigan harajatlar» schyot-larining debetida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan ma’lumotlar harajatlarning barcha modda- lari bo‘yicha tasdiqlovchi hujjatlar, ma’lumot-nomalar, hisob-kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 2. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Hisobotda aks etti-rilgan va aks ettirili-shi kerak bo‘lgan davr harajatlarining jami summasi, shuningdek ularning alohida tur- larining summalari-ning, jumladan davr harajatlariga kiriti-ladigan barcha soliqlar, to‘lovlar va majburiy ajratmalarning, haqiqiy summalari tasdiqlanadi 2.Davr harajatlaridagi, shu jumladan barcha soliqlar, to‘lovlar va majburiy ajratmalar-dagi, chetlanishlar aniq-lanadi va isbotlanadi 3.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 4.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha taklif-lar beriladi 1.Davr harajatlari-ning jami haqiqiy summasi, shuningdek ularning har bir turining haqiqiy summasi noto‘g‘ri tas- diqlanishi mumkin 2Davr harajatlariga kiritiladigan soliqlar, to‘lovlar va majburiy ajratma-lar noto‘g‘ri hisobla-nishi mumkin 3.Daromad (foyda) solig‘i bazasiga qayta qo‘shilishi kerak bo‘l- gan davr harajatlari summasi noto‘g‘ri hisoblanishi mumkin 4.Bosh kitobdagi no- to‘g‘ri yozuvlar ko‘r- satilmay qolinishi mumkin 5.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 5. Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar bo‘yicha 1.Nizom va 21-son BHMS ga muvofiq 9300 «Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar» schyotining kreditida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natijalar» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan asosiy faoliyatga doir boshqa daromadlar ularning turlari bo‘yicha tasdiqlovchi hujjatlar asosida tekshirib chiqiladi 2. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Hisobotda aks etti-rilgan va aks ettirili-shi kerak bo‘lgan asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlarning, haqiqiy summalari tasdiqlanadi 2.Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromad- lardagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotla-nadi 3.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 4.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha taklif-lar beriladi 1.Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daro- madlarning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2Asosiy faoliyatga doir boshqa daromad-lar noto‘g‘ri hisobla-ngan bo‘lishi mumkin 3.Bosh kitobdagi no- to‘g‘ri yozuvlar ko‘r- satilmay qolinishi mumkin 4.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 6.Asosiy faoliyatdan olingan natijalar bo‘yicha 1.Sotish olingan foyda yoki 1.Asosiy faoliyatdan 1.Asosiy faoliyatdan PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 263 zararlarning summalari, davr harajatlari va asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida asosiy faoliyatning yakuniy natijalari (foyda yoki zarar) summasi hisoblanadi 2.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 100 – satrida ko‘rsatilgan asosiy faoliyatdan olingan foyda yoki zararning summasi uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 3. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi olingan foyda va zarar summasi tasdiqlanadi 2.Asosiy faoliyatdan olingan foyda yoki zarar- lardagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotla-nadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi olingan foyda yoki zararning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 7.Moliyaviy faoliyat natijari bo‘yicha 1.Harajatlar tarkibi to‘g‘ri-sida Nizomga muvofiq 9500 «Moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar hisobi» schyotlarining kreditida to‘p- lanib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan ma’lu-motlar daromadlarning barcha moddalari bo‘yicha (olingan dividendlar va foizlar, valyuta kurslari o‘rtasidagi ijobiy farqlar, moliyaviy faoliyatga doir boshqa daromadlar) tasdiqlovchi hujjatlar, ma’lumotnoma-lar, hisob- kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 2.Harajatlar tarkibi to‘g‘ri-sida Nizomga muvofiq 9600 «Moliyaviy faoliyatga doir harajatlar hisobi» schyot- larining debetida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan ma’lumotlar 1.Moliyaviy faoliyatdan olingan foyda va zarar summasi tasdiqlanadi 2.Moliyaviy faoliyatdan olingan foyda yoki zarar- lardagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotla-nadi 3.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 4.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Moliyaviy faoliyat- dan olingan foyda yoki zararning haqi-qiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2.Bosh kitobdagi va hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 264 harajatlarlarning barcha moddalari bo‘yicha (to‘langan foizlar, valyuta kurslari o‘rtasidagi salbiy farqlar, moliyaviy faoliyatga doir boshqa harajatlar) tasdiqlovchi hujjatlar, ma’lumotnomalar, hisob-kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 3.Moliyaviy faoliyatga doir daromad va harajaatlarning «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot»ning tegishli satrlarida to‘g‘ri ko‘rsatilganligi tekshirib chiqiladi 4. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 8.Umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (zarar) bo‘yicha 1.Asosiy va moliyaviy faoliyatlardan olingan foyda yoki zararlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida umumxo‘jalik faoliyatining yakuniy natijalari (foyda yoki zarar) summasi hisoblanadi 2.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 220 – satrida ko‘rsatilgan umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda yoki zararning summasi uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 3. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda va zarar summasi tasdiqlanadi 2.Umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda yoki zararlardagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Umum xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda yoki zararning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqla-nishi mumkin 2.Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 9.Favqulotdagi foyda va zararlar bo‘yicha 1.Harajatlar tarkibi to‘g‘ri-sida Nizomga muvofiq 9710 «Favqulotdagi foydalar» schyotining kreditida to‘p-lanib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan ma’lu-motlar 1.Favqulotdagi foyda va zarar summasi tasdiq- lanadi 2Favqulotdagi foyda yoki zararlardagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 3.Bosh kitobdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatiladi 1.Favqulotdagi foyda yoki zararning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqla-nishi mumkin 2.Bosh kitobdagi va hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 265 foydaning barcha turlari bo‘yicha tasdiqlovchi hujjatlar, ma’lumotnoma-lar, hisob- kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 2.Harajatlar tarkibi to‘g‘ri-sida Nizomga muvofiq 9720 «Favqulotdagi zararlar» schyotining debetida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan ma’lumotlar zararlarning barcha turlari bo‘yicha tasdiqlovchi hujjatlar, ma’lumot-nomalar, hisob- kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 3.Favqulotdagi foyda va zararlar summalarining «Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot»ning tegishli satrlarida to‘g‘ri ko‘rsatilganligi tekshirib chiqiladi 4. Chetlanishlar bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 4.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 10.Soliqga tortilguncha foyda (zarar) bo‘yicha 1.Umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda yoki zararlar, shuningdek favqulotdagi foyda va zararlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida soliqga tortilguncha bo‘lgan foyda yoki zarar summasi hisoblanadi 2.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 240 – satrida ko‘rsatilgan soliqga tortilguncha foyda yoki zararning summasi uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 3. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Soliqga tortilguncha bo‘lgan foyda yoki zararning summasi tasdiqlanadi 2.Soliqga tortilguncha bo‘lgan foyda yoki zarar summasidagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Soliqga tortilguncha bo‘lgan foyda yoki zararning haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqla-nishi mumkin 2.Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 266 11. Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha 1.Soliq Kodeksi va daromad (foyda) solig‘ini hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga asosan tuzilgan «Daromad (foyda) solig‘i hisob- kitobi»ni to‘g‘ri tuzil-ganligi tekshirib chiqiladi 2.21-son BHMS ga muvofiq 9810 «Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha harajatlar»» schyotining debetida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natija-lar» schyotiga yopilgan va yopi-lishi kerak bo‘lgan daromad (foyda) solig‘ining summasi uni tasdiqlovchi hisob-kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 3.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 250 – satrida ko‘rsatilgan daro-mad (foyda)ning summasi uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 4.Maqsadli ishlatilishi nazorat qilinmaydigan to‘lash bo‘yicha imtiyozga ega bo‘lgan daromad (foyda) solig‘i summasini hisobotda ko‘rsatilmaganligi, imtyoz berilgan daromad (foyda) solig‘i summasini hisobotda to‘g‘ri qo‘yilganligi tekshiriladi 5. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Daromad (foyda) solig‘i summasi, jumla-dan maqsadli ishlatish uchun korxonada qoldiri-lgan va maqsadli ishla-tilishi nazorat qilin-maydigan daromad (foyda) solig‘i summasi, tasdiqlanadi 2.Daromad (foyda) solig‘i summasidagi chetlanishlar aniqlanadi va ular sabablari bo‘yicha isbotlanadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi 1.Daromad (foyda) solig‘ining haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2.Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin 12. Foydadan to‘lanadigan boshqa soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha 1.Soliq Kodeksi va infrastrukturani rivojlantirish solig‘ini hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga asosan tuzilgan «Infrastrukturani rivojlantirish solig‘i hisob-kitobi»ni to‘g‘ri 1.Foydadan to‘lanadigan boshqa soliqlarning (infrastrukturani rivojlantirish solig‘i, yagon soliq, yagona yer solig‘i, yalpi daromaddan soliq) summalari, jumladan maqsadli ishlatish uchun 1. Foydadan to‘lanadigan boshqa soliqlarning (infrastrukturani rivojlantirish solig‘i, yagon soliq, yagona yer solig‘i, yalpi daromaddan soliq) PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 267 tuzil-ganligi tekshirib chiqiladi 2.Soliq Kodeksi va yagona soliqni hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga asosan tuzilgan «Yagona soliq hisob-kitobi»ni to‘g‘ri tuzilganligi tekshirib chiqiladi 3.Soliq Kodeksi va yalpi daromaddan to‘lanadigan yalpi daromad solig‘ini hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga asosan tuzilgan «Yalpi daromad solig‘i hisob- kitobi»ni to‘g‘ri tuzil-ganligi tekshirib chiqiladi 4.Soliq Kodeksi va yagona yer solig‘ini hisoblab chiqarish va byudjetga to‘lash tartibi to‘g‘risidagi Yo‘riqnomaga asosan tuzilgan «Yagona yer solig‘i hisob-kitobi»ni to‘g‘ri tuzilganligi tekshirib chiqiladi 5.21-son BHMS ga muvofiq 9820 «Foydadan boshqa soliqlar bo‘yicha harajat-lar»» schyotining debetida to‘planib, hisobot davri oxirida 9900 «Oxirgi moliyaviy natijalar» schyotiga yopilgan va yopilishi kerak bo‘lgan infrastrukturani rivojlantirish solig‘i, yagona soliq, yagona yer solig‘i va yalpi daromaddan soliq summalari ularni tasdiqlovchi hisob-kitoblar asosida tekshirib chiqiladi 6.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 260 – satrida ko‘rsatilgan infrastrukturani rivojlantirish solig‘i, yagon soliq, yagon yer solig‘i, yalpi daromaddan soliq summalari ularning aniqlangan summa-lari bilan taqqoslanadi 7.Maqsadli ishlatilishi nazorat qilinmaydigan to‘lash bo‘yicha korxonada qoldirilgan va maqsadli ishla-tilishi nazorat qilin-maydigan yagon soliq summasi, tasdiqlanadi 2.Foydadan olinadigan yuqorida nomlari zikr etilgan soliqlar summasidagi chetlanishlar aniqlanadi va ular isbotlanadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha takliflar beriladi haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqla-nishi mumkin 2.Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com 268 imtiyozga ega bo‘lgan yagona soliq summasi-ni hisobotda ko‘rsatilma-ganligi, imtyoz berilgan yagona soliq summasini hisobotda to‘g‘ri qo‘yil-ganligi tekshiriladi 8. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 13.Sof foyda bo‘yicha 1.Soliqga trotilgungacha olingan foyda yoki zararlar, shuningdek foydadan hisoblangan soliqlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida korxonaning hisobot davridagi sof foydasi yoki qoplanmagan zarari summasi hisoblanadi 2.«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» ning 270 – satrida ko‘rsatilgan sof foyda yoki qoplanmagan zararning summasi uning aniqlangan summasi bilan taqqoslanadi 3. Chetlanishlar aniqlanadi va ular bo‘yicha isbotu- dalillar to‘planadi 1.Korxonaning hisobot davridagi sof foydasi yoki qoplanmagan zarari-ning summasi tasdiqla-nadi 2.Sof foyda yoki qoplan- magan zarar summasidagi chetlanishlar aniqlanadi va isbotlanadi 3.Chetlanishlarni barta-raf etish bo‘yicha taklif-lar beriladi 1.Korxonaning hisobot davridagi sof foydasi yoki qoplanmagan zararining haqiqiy summasi noto‘g‘ri tasdiqlanishi mumkin 2.Hisobotdagi noto‘g‘ri yozuvlar ko‘rsatilmay qolinishi mumkin 3.Chetlanishlarni bartaraf etish bo‘yi-cha takliflar beril-may qolinishi yoki noto‘g‘ri berilishi mumkin Download 1.11 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|