K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Adabiyotlar ro‘yxati

1. 
   Karimov I.A. Asosiy vazifamiz - vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirish. -T.: 0‘zbekiston, 2010.
   
2. 
   Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi. “Norma” iqtisodiy-huquqiy ro‘znoma №3 (288) 25 -yanvar2011 yil.
   
3. 
   0‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi.-T.: «Iqtisodiyot vahuquq dunyosi» nashriyot uyi, 2008.
   
4. 
   «Mahsulot (ish, xizmat)Iarni ishlab chiqish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidaNizom». 0‘zR VMning 1999-yil 5-fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan.
   
5. 
   BHMS № 21 «Xo‘jalikyurituvchi subyektlamingmoliyaviy-xo‘jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schotlar rejasi va uni qoMlash bo‘yicha yo‘riqnoma». 0‘z.R. AV tomonidan 2002-yil 23-oktabrda ro‘yxatga olingan, № 1181.
   
6. 
   Bobojonov O., Jumaniyazov K. Moliyaviy hisob. - T.: «Moliya», 2002.
   
7. 
   Voxidov S.V. va boshqalar. Boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobi xususiyatlari. - T.: «0‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi adabiyot jamg‘armasi nashriyoti», 2004.
   
8. 
   Xasanov N.X., Xaydarov Sh.U. va boshqalar. Korxonalarda ish haqi-Т.: «Iqtisodiyot va huquq dunyosi» nashriyot uyi, 2003.
   

4. 
   bob. QURILISH TASHKILOTLARIDAISHLAB CHIQARISH XARAJATLARIHISOBIVA QURILISH ISHLARI TANNARXIiNI KALKULYATSIYA QILISH XUSUSIYATLARI
   
   1. 
      Qurilish tashkilotlarida asosiy ishlab chiqarish xarajatlari hisobi
      

Qurilish tashkilotlarida pudrat shartnomalariga ko‘ra bajarilayotgan qurilish ishlari ulaming asosiy ishlab chiqarishini tashkil qiladi. Ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlar esa bajarilgan qurilish ishlarining tannarxini tashkil etadi.
Qurilish ishlari tannarxiga kiradigan xarajatlaming tasnifi, guruhlari va aniq moddalarining tarkibi 0‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5- fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (ish, xizmat)lami ishlab chiqish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalami shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi nizom»ga muvofiq bodishi lozim.
Ushbu nizomga ko‘ra qurilish ishlari tannarxiga kiradigan asosiy ishlab chiqarish xarajatlari bevosita va bilvosita (ustama) xarajatlarga bohinadi. Ushbu turdagi xarajatlar iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra beshta guruhga ajratiladi va ulaming tarkibiga quyidagi xarajat moddalari kiritiladi'(5.1 -jadval). >
Qurilish tashkilotlarida asosiy ishlab chiqarish xarajatlarining sintetik hisobi 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schotida olib boriladi. Ushbu schot doirasida har bir qurilish obyekti xarajatlari hisobi uchun alohida tahliliy schotlarochiladi.
2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schoti doirasida tahliliy schotlaming ochilishi, yuritilishi hamda yopilishi misol tariqasidd 5.2-jadvalda keltirilgan.
(5.2-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdikij 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schotining debetida qurilish ishlarining oy boshiga va oxiriga bo‘lgan qoldig‘i, ya’ni tugallanmagan qurilish qiymati (tannarxi), oy mobaynida qurilish ishlariga ketgan haqiqiy sarf-xarajatlar ko‘rsatiladi. Ushbu schotning kreditida buyurtmachilarga topshirilgan qurilish ishlarining tannarxi (sotish tannarxi) aks ettiriladi.
Qurilish ishlari buyurtmachilarga bosqichma-bosqich topshirilgan hollarda qurilish tashkilotlarida hisobot davri oxiriga to‘g‘ri keladigan tugallanmagan qurilish qiymati (tannarxi) inventarizatsiya yoii bilan

1. 
   jadval
   

( Qurilish ishlari tannarxiga kiritiladigan asosiy ishlab hiqarish
xarajatlari

Xarajat guruhi	\arajat mod da lari	Boshlang‘ich hujjatlar va hisob registrlari
Bevosita material xarajatlari	Qurilish ishlariga bevosita sarflan- gan qurilish materiallari, yarim fabrikatlar va buyumlar. yoqilg'i va moylash materiallari. xo'jalik inventarlari va boshqa materiallar	Material hisoboti (M-19); Material sarfi hisoboti (M-29); 10-s jurnal-order
Bevosita mehnat haqi xarajatlari	Qurilish ishlarini bevosita olib borgan qurilish brigadalari a'zolariga hisoblangan asosiy ish haqi va mukot'otlar	naryadlar; tabellar; hisob-to'lov qaydnomalari; 10-s jurnal-order
Bevosita mehnat haqi fondidan ijtimoiy sug'urtaga ajratmalar	Qurilish ishlarini bevosita olib borgan qurilish brigada a'zolari ish haqi fondidan ijtimoiy sug'urtaga ajratmalar	• ijtimoiy sug‘urtaga ajratma hisob-kitobi 10-s jurnal-order
Amortizatsiya ajratmalari	Qurilish ishlarini olib borishda bevosita ishtirok etgan asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar bo'vicha hisoblangan eskirish summasi	amortizatsiya hisob- kitobi; 10-jumal-order
Boshqa ishlab chiqa- rish xarajatlari (bilvosita ustama xarajatlar)	Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga olib borilgan materiallar qiymatidagi farqlar; Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga olib borilgan turli xizmatlar (loyihalashtirish, sertifikatlash va transport xizmatlari, gaz, suv va elektr quvvati bilan ta'minlash, ta’mirlash va boshqa xizmatlar) Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga olib borilgan me’yordagi ya'qotishlar; Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga olib borilgan yordamchi ishlab chiqarish va umumishlab chiqarish chiqarish xarajatlari; Asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga hisobdan chiqarilgan kelgusi davr xarajatlari; Boshqa ishlab chiqarish xarajatlari.	schot-fakturalar; dalolatnomalar; buxgalteriya Itisob- kitoblari; 10-s jurnal-order; boshqa hujjatlar va registrlar

aniqlanadi. Inventarizatsiya qaydnomasida ko‘rsatilgan tugallanmagan ishlab chiqarish qiymati (tannarxi) 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schotiga ochilgan tahliliy schot (qurilish obyekti)da hisobot davri oxiridagi qoldiq sifatida ko‘rsatiladi. Bu holda buyurtmachilarga topshirilgan ishlar bosqichining haqiqiy tannarxi (sotish tannarxi) obyekt uchun ochilgan 2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schotining bosh qoldig‘iga uning debet aylanma summasini qo‘shish hamda hisobot davri oxirigaqo‘rsatilgan qoldiqni ayirishyo‘libilantopiladi. _

2010 «Asosiy ishlab chiqarish» schoti 20 yil oyi uchun

5.2-jadval

Tahliliy schot - «Do‘stlik kompleksi»

Debet				krcdit
JVs	Ope r a ts i у a m a z mu n i (xarajat moddasi)	Koit. schot	Su in ma		№	Opcratsiya mazm uni	Korr. schot	Sunima
Bosh qoldiq			650000110		7	Topshiril- gun quri'ish ishining tannarxi	9130	78900000
i	Material sarft	1030. 1610	6000000 500000
2	Ish haqi	6710	3000000
3	Ijtimoiy sug'urta	6520	720000
4	Amortizatsiya	0200	180000
5 1Г	Yordanichi ishlab chiqnrish xarajatlari	2310	1500000
	Umumishlab chiqarish xaraiatlari	2510	2000000
	Jami		13900000			Jami		78900000
Oxirgi qoldiq			0

Asosiy ishlab chiqarish xarajatlari sintetik va tahliliy hisobining asosiy registri bo‘lib 10-sjumal-orderhisoblanadi. Ushbujurnal-order harbir qurilish obyekti (tahliliy schot) bo‘yicha ochiladi. Shuningdek, qurilish tashkiloti buxgalteriyasi barcha olib borilgan qurilish ishlari xarajatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlaiini jamlash uchun yig‘ma 10-sjurnal-ordemi ham yuritadi. Ushbuyig‘ma jumal-orderda asosiy ishlab chiqarish xarajatlariga doir hisob ma’lumotlarini tahliliy schotlar (qurilish obyektlari) bo‘yicha yig‘ ish tartibi ko‘rgazmali tarzda 5.3-jadvaldakeltirilgan. i
5.3-jadval