K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Ishlab chiqarishdagi ishtirokiga ko‘ra qurilish tashkilotlarining barcha asosiy vositalarini ishlab chiqarish va noishlab chiqarish asosiy vositalariga ajratish mumkin. Ishlab chiqarish asosiy chunonchi, bevosita qurilish ishlarini olib borishda ishtirok etadigan mehnat qurollari va vositalari, masalan maxsus qurilish mashinalari va mexanizmlar, texnika, transport vositalari, bino va inshootlar hisoblanadi. Noishlab chiqarish asosiy vositalariga ma‘muriyat binosi, ofis mebellari, kompyutyerlar, boshqaruvga xizmat qiladigan transport vositalari, shuningdek boshqa ijtimoiy-madaniy maqsadlarda foydalanilayotgan obyektlar kiradi.
Ishlab chiqarishni borishiga ta‘sir ko‘rsatuvchanligiga ko‘ra qurilish tashkilotlarining barcha asosiy vositalari ishlab chiqarishga faol va nofaol ta‘sir ko‘rsatadigan asosiy vositalarga bo‘linadi. Maxsus qurilish mashinalari va mexanizmlari, transport vositalari, ayrim xo‘jalik inventarlari ishlab chiqarishga katta ta’sir ko‘rsatadigan asosiy vositalar hisoblanadi. Bino va inshootlar, mebel va ayrim jihozlar ishlab chiqarishga bevosita faol ta‘sir ko‘rsatmaydigan asosiy vositalarga kiradi.

1. 
   jadval
   

Qurilish tashkiiotlari asosiy vositalarining tasnifi

Tasniflash belgisi	Asosiy vositnning turi
1. Ishlab chiqarishdagi ishtirokiga ko'ra	ishlab chiqarish asosiy vositalari: noishlab chiqarish asosiy vositalari
2 Ishlab chiqarislmi borishiga la sir ko'rsatuvchanligiga ko'ra	f'aol ta‘sir ko'rsatuvchi asosiy vositalar: nofaol ta'sir ko'rsatuvchi asosiy vositalar
^1 Mulkiy kimga tegishligiga ko'ra	xususiy asosiy vositalar; vaqtinchalik foydalanishga olingan asosiy vositalar
4. Sotib olish va kelib chiqish ntanbalariga ko'ra	sotib olingan asosiy import vositalar: sotib olingan mahalliy asosiy vositalar: o'z kuchi bilan yaratilgan asosiy vositalar; ta'sis badali sifatida kiritilgan asosiy vositalar; bepul kelib tushgan asosiy vositalar
5. Sotib olingandagi holatiga ko'ra	butkul yangi asosiy vositalar; oldinlari foydalanishda bo'lgan asosiy vositalar
6. Real holatiga ko'ra	ishlatilayotgan asosiy vositalar; » kapital ta'niirlashdagi asosiy vositalar; konservatsiya qilingan asosiy vositalar; zaxiradagi o'rnatilmagan jihozlar; sotishga tayyorlangan asosiy vositalar; tugatishga tayyorlangan asosiy vositalar; ijaraga berilgan asosiy vositalar
7. Alohida ishlarni bajarishga ntoljallanganligiga ko'ra	niaxsus asosiy vositalar: universal asosiy vositalar; aralash maqsaddagi asosiy vositalar;
8. Tori va ko'rinishiga ko'ra	yer va yer uchastkalari; bino va inshootlar; mashina va mexanizmlar: ofts mebellari vajihozlari; kompyutyerlar; transport vositalari: islichi xayvonlar: kop yillik o'simliklar: boshqa asosiy vositalar

Mulkiy kimga tegishligiga ko‘ra qurilish tashkiiotlari asosiy vositalari xususiy va vaqtinchalik foydalanishga (ijaraga) olingan asosiy vositalarga bo‘linadi.
Sotib olish va kelib chiqish manbalariga ko‘ra qurilish tashkilotlarining asosiy vositalari turli xil bo‘ladi, masalan xorijiy davlatlardan sotib olingan (import) va respublikamizda ishlab chiqarilgan asosiy vositalar, o‘z kuchi bilan yaratilgan asosiy vositalar, ta‘sis badali sifatida kiritilgan asosiy vositalar va bepul kelib tushgan asosiy vositalar.
Sotib olingandagi holatiga ko‘ra qurilish tashkilotlari asosiy vositalarini yangi va oldinlari foydalanishda bo‘lgan asosiy vositalarga taqsimlash mumkin.