K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Foyda solig‘i (Nf) summasi avtotransport korxonasining soliqqa tortiladigan foydasi summasini (Stf) soliq me’yoriga (Sm) ko‘paytirish va 100 foizga bo dish yo‘li bilan topiladi, ya’ni:
Nf = Stf *Sm : 100%
Hisob-kitob asosida hisoblangan foyda soligd summasi buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi:
Debet 9810 «Daromad(foyda) solig‘i bo‘yicha xarajatlar»;
Kredit 6410 «Budjetga todovlar bo‘yicha qarz».
Avtoti'ansport korxonalarini budjetga daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha qarzlarining todanishiga quyidagicha yozuv qilinadi:
Debet 6410 «Budjetga todovlar bo‘yicha qarz»;
Kredit 5110 «Hisob-kitob schoti».
Yagona soliq todovining hisob-kitobi va hisobi Mikrofirma va kichik korxonalar maqomidagi avtotransport korxonalari uchun yagona soliq todovi yagona soliq, budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi, Respublikayodjamg‘armasi vaMaktabtadimini rivojlantirish jamg‘armasigamajburiyajratmalami todasho‘migajoriyetilgan. Ushbu soliqni todovchi avtotransport korxonalarida materiallar (ishlar, xizmatlar) xarid qilinganda ta’minotchi tashkilotlarga to‘ langan QQS summasi material boyliklar (ishlar, xizmatlar) qiymatiga kiritiladi.
Yagona soliq todovini todovchi avtotransport korxonalari ixtiyoriy tarzda ro‘yxatdan odgan joyidagi davlat soliq xizmati organlariga navbatdagi chorak boshlanishiga qadar bir oydan kechiktirmay, yangi barpo etilayotgan mikro va kichik korxona maqomidagi avtotransport korxonalari esa faoliyatni amalgaoshirishni boshlashga qadar topshiriladigan ariza asosida qo‘shilgan qiymat solig‘ini todashlari mumkin. Yagona soliq todovi todovchilari tomonidan qo‘shilgan qiymat soligdni todashdan bosh tortish navbatdagi yil boshlanishiga qadar bir oydan kechiktirmasdan ro‘yxatdan o‘tganjoyidagi davlat soliq xizmati organlariga taqdim etiladigaii ariza asosida navbatdagi yilning boshidanginaamalga oshiriladi.
Yagona soliq to‘lovini to‘lash obyekti avtotransport korxonalarining barcha faoliyat turlaridan olgan yalpi tushumi hisoblanadi. Yagona soliq to‘lovi summasi yalpi tushum summasini ushbu soliqning belgilangan me'yoriga ko‘paytirish yo‘li bilan topiladi. Bunda, ixtiyoriy tarzda qo‘shilgan qiymat solig‘ini toiovcliilar uchun yagona soliq to‘lovi summasi budjetga to‘lanadigan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasiga, biroq yagona soliq to‘lovi summasining 50 foizidan ortiqboimaganmiqdorigakamayadi.
Yagona soliq toiovigatortiladiganyalpi tushiuntaikibigaquyidagilarkiritiladi:

1. 
   Naqd pulga va naqdsiz pulga bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmat)laming hajmi.
   
2. 
   Asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar, chunonchi:
   

1. 
   undirilgan yoki qarzdor e’tirof etgan jarimalar, penyalar, neustoykalar hamda xo‘jalik shartnomalari shartlarini buzganlik uchun boshqajazo turlari;
   
2. 
   hisobot yilida aniqlangan o‘tgan yillar daromadlari;
   

v) renta daromadi, avtotransport korxonasi huzuridagi oshxonalardan tushumlar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklardan tushumlar;
g) asosiy vositalar va boshqa inol-mulkni sotishdan daromadlar;

4. 
   kreditorlik va deponentlik qarzini qonun bilan belgilangan tartibda hisobdan chiqarishdan olingan daromadlar;
   
5. 
   tovar-moddiy boyliklarini qo‘shimcha baholash;
   

j) tekin moliyaviy yordam, shu jumladan, tekinga olingan mol-mulk;
z) qisqa muddatli ijaradan daromadlar;
i) ilgari chiqarib tashlangan xarajatlami qoplash tariqasida olingan daromadlardan tashqari boshqa operasion daromadlar.

3. 
   Moliyaviy faoliyatdan daromadlar, chunonchi:
   

1. 
   olingan royalti va kapital transferti;
   
2. 
   0‘zbekiston Respublikasi hududi va undan tashqarida boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida ulushli ishtirok etishdan olingan daromadlar, aksiyalar bo‘yicha dividendlar hamda obligasiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha daromadlar;
   

v) mol-mulkni uzoq muddatli ijara (lizing)gaberishdan daromad (тара);
g) chet el valutasidagi operatsiyalar bo‘yicha kursdagi farqdan daromadlar (musbat va manfly kurs farqlari o‘rtasidagi saldo), bunda manfiy kurs farqi summasi musbat kurs farqi summasidan oshib ketgan
ho Ida oshib ketish summasi yagona soliq to‘lovini hisoblab chiqayotganda soliq soiinadiganbazani kamaytirmaydi;

4. 
   qimmatli qog'ozlar, shu’ba korxonalar va hokazolarga qo‘yilgan mablag'larni qayta baholashlarni o‘tkazishdan daromadlar;
   
5. 
   moliyaviy faoliyatdan boshqa daromadlar.
   

4. 
   Favqulodda daromadlar.
   

Soliq solinadigan yalpi tushum hisoblab chiqilayotganda quyidagilar yalpi tushumdan chiqarib taslilanadi:

1. 
   ixtyoriy ravishda o‘z arizasiga ko‘ra qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘ lovchilar uchun qo‘ shilgan qiymat sol ig‘ i summasi;
   
2. 
   davlat subsidiyalari summasi;
   

v) davlat obligasiyalari va boshqa davlat qimmatli qog‘ozlari bo‘yicha daromadlar;
g) to‘lov manbaida soliq to‘langanligini tasdiqlaydigan hujjatlar (ma’ lumotnoma) mavjudligida dividendlar va foizlar.
Yagona soliq to‘lovi har chorakda o‘sib boruvchi yakun bilan hisob- kitobni topshirish muddatidan kechiktinnay to‘lanadi.
Yagona soliq to‘ lovi bo‘yicha hisob-ki toblaming buxgalteriya hisobi 6410 «Budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz» schotida yuritiladi. Belgilangan tartibda hisoblab chiqilgan yagona soliq to‘lovi buxgalteriya hisobida quyidagi yozuv bilan aks ettiriladi: