K. E. Siolkovskiy reaktiv uchishlar nazariyasini va raketalarni hisoblash ishlarini ishlab chiqdi. Uchuvchi apparatlar paydo bo'lishi bilan shar uchun uchish-qo'nish sharoitlarini yaratish, ya'ni zaruriy uskunalar bila

4	5	6	7
8
I	10000-7000	105/15i bolee		60-80/90110		10-15	60-65	30-20	–
II	7000-4000	65/10-105/15		40-70/60100		05-10	60-75	35-15	–
III	4000-2000	35/5-65/10		40-50/40-70		–	30-45	45-40	25-15
IV	2000-500	12/2-35/5		15-40/30-60		–	0-15	50-55	50-30
V	500-100	6/1-12/2		5-20/10-30		–	–	45-50	55-50

Aeroportning berilgan klassini tasdiqlash variant ma’lumotlaridan kelib chiqib (1) va (2) formulalar yordamida aniqlanadi.

Yechish: (6*300+5*214+3*350+6*186)*0.75=3777
Bu yerda:
– PIK paytdagi yo‘lovchilar jadalligi, odam.
– PIK paytdagi HK uchish-qo‘nish amallarining bir soatdagi jadalligi (topshiriq variantida bor)
– HK sidagi o‘rindiqlar soni (4-Ilova)
0,75 – yo‘lovchilar o‘rindiqlarining bandlik koeffitsienti.

=11 488 375 kishi
: Berilgan aeroport sinfi tasdiqlandi.
(2) Bu yerda:
– yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatishing yillik hajmi, odam.
8760 – bir yildagi soatlar soni
, – aeroportlardagi uchish-qo‘nish amallari soni o‘zgarishini sutkalik va soatlik koeffitsientlari. va ning qiymatlari boshlang‘ich ma’lumotlar, aeroport sinfi va aeroport joylashgan hudud bo‘yicha aniqlanadi. Aeroport joylashgan hudud tavsifi:

• 
  Sovuq iqlim – iyul t₁₃ 20 ;
  
• 
  M o‘tadil va iliq iqlim – iyul 20 t₁₃ 25 ;
  
• 
  Kurort zonasi – iyul 25 t₁₃
  

Aeroportlar joylashgan hududlar bo‘yicha va ning qiymatlari 2-jadvalda keltirilgan.
2-jadval.

Aeroport sinfi	Hududlar bo‘yicha 𝐾с va 𝐾ч ning qiymatlari
	Sovuq iqlim		Mo‘tadil va iliq iqlim			Kurort zonasi
	Kч	Kс		Kч	Kс		Kч	Kс
I	1,8	1,6		1,8	1,7		2,0	1,8
II	2,0	1,6		1,8	1,7		2,0	1,9
III	2,2	1,7		2,0	1,8		2,3	2,0
IV	2,4	1,8		2,2	1,9		3,2	2,1
V	3,0	1,9		3,4	2,0		3,6	2,2

П_𝑦𝑖𝑙 ning olingan qiymatlaridan kelib chiqib, 1-jadval bo‘yicha aeroport sinfi aniqlansin. Keyingi hisoblar aeroportning hisobiy sinfi bo‘yicha bajariladi.

4.Aeroportning vazyatlar bo’ycha rejasi .
Aeroportning turli vaziyatlarga mo‘ljallangan rejasi 1:200000 masshtabda ishlab chiqiladi. Unga quyidagilar qayd etiladi: aeroport rayonidagi joyning vaziyati (ajratilgan hudud chegaralari, relef, o‘simliklar, qishloq xo‘jalik yermulklari, alohida turadigan inshootlar va ularning balandligi, mavjud avtomobil va temir yo‘llari, elektr uzatish liniyalari va b.); uchish tasmasi va texnik xizmat ko‘rsatish hududi chegaralari; aerodrom yaqinidagi hududning, havodan kelib qo‘nadigan yo‘llarning chegaralari, havoda xarakatlanishni boshqarish, radionavigatsiiya va qo‘nish ob’ektlari, loyihalangan avtomobil va temir yo‘llar va ularning boshqa yo‘llarga tutashadigan joylari, mavjud va loyihalanayotgan suv olish va chiqarish inshootlari, oqova suvlar chiqarib yuboriladigan, tozalash inshootlari, suv ta’minoti va kanalizatsiya joylari, eelektr ta’minoti inshootlari, issiqlik va gaz ta’minoti trassalari, elektr uzatish liniyalari joylashgan joylar, himoya-sanitariya zonalari, aeroportni rivojlanishi uchun uning zaxira hududlari.
Turli vaziyatlarga mo‘ljallangan reja aeroportning barcha tashkil etuvchi elementlarining mavjud hudud va havodan kelib qo‘nadigan yo‘llarga nisbatan joylashuvini aniqlaydi. Bunday rejaga asosiy SUQTning joylashishi yo‘nalishini aniqlaydigan, shamollar yo‘nalishini ko‘rsatadigan sxema kiritiladi. joylashuvini aniqlaydi. Bunday rejaga asosiy SUQTning joylashishi yo‘nalishini aniqlaydigan, shamollar yo‘nalishini ko‘rsatadigan sxema kiritiladi.

5.Aerodrom sinfini aniqlash
Aeroportning asosiy elementi aerodrom hisoblanadi. Aerodrom havo kemalarining havfsiz uchishi, qo‘nishi, yugirib borishi, to‘xtab turishi va saqlanishini ta’minlash uchun mo‘ljallangan. Aerodromning asosiy elementi uchishqo‘nish tasmasi (UQT) bo‘lib, uning uzunligi shu aeroportda foydalaniladigan uchish-qo‘nish tasmalarining xavfsizligini ta’minlashi kerak.
Aerodrom sinfi SUQT sinfi bo‘yicha belgilanadai, u standart sharoitlarda SUQTning kerakli uzunnligi bo‘yicha aniqlanadi. (3-jadval) Ma’lum turdagi HK uchun UQTning kerakli uzunligi uning uchish-qo‘nish tavsifi hisoblanadi, u standart sharoitlarda uchish va qo‘nish sxemalari uchun HKlarining uchish sinovlarida aniqlanadi. Standart sharoitlar:

• 
  Juda quruq havo;
  
• 
  Havo harorati t=23°C , soat 13-00 da iyulda
  
• 
  Atmosfera bosimi .
  
• 
  Havoning tinch holati – sokin
  
• 
  SUQTning yuzasi – gorizontal va quruq
  

SUQTning sinfiga ko‘ra aerodromlar 6 ta sinfga bo‘linadi va ular A, Б, В, Г, Д, Е harflari bilan belgilanadi.
SUQTning va gruntli UQTning uzunligi aerodrom sinfi bo‘yicha
quyidagicha bo‘ladi (3-jadval)
3-jadval

Ko‘rsatkich