K. S. Sodiqova Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston

176-masala. Oq rangli erkak akvarium baliqlari qizil urg’ochi baliqlar bilan chatishtirilgan. F₁ da olingan barcha erkak va urg’ochi baliqchalar qizil rangli bo’lgan. F₂ da olingan 117 ta baliqchalar erkak va urg’ochi bo’lishiga qaramay qizil bo’lgan, 43 tasi esa erkak bo’lib, ular oq rangli bo’lgan. Teskari chatishtirish o’tkazilganda esa F₁ da olingan 197 ta baliq oq, erkak jinsli va 130 ta baliq qizil, urg’ochi jinsli bo’lgan. Bu belgi qanday irsiylanadi? Baliqlarning genotipini aniqlang.


177-masala. Endi tuxumdan chiqqan jo’jalarning jinsini birdaniga aniqlab bo’lmaydi. CHunki, ularning jinsidan darak beruvchi tashqi belgilar hali yaxshi rivojlanmagan bo’ladi. Patning qora yoki chipor bo’lishini ta’min etuvchi gen X xromosomada joylashganligi e’tiborga olinsa, jo’jalarning jinsini vaqtliroq aniqlash uchun belgilarning jins bilan birikkan holda irsiylanishi hodisasidan foydalanish mumkinmi?


178-masala. CHipor tovuqlar qora xo’rozlar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan jo’jalarning 1/2 qismi chipor va 1/2 qismi qora patli bo’lgan. Jo’jalarning jinsi aniqlanganda chipor patli jo’jalarning hammasi xo’roz va qora patlilarning hammasi tovuq bo’lib chiqqan. CHatishtirish uchun olingan tovuq va xo’rozlarning hamda jo’jalarning genotipini aniqlang.


179-masala. Kanareykalarda patning yashil bo’lishini B va jigarrang bo’lishini b genlari ta’minlaydi. Har ikala gen X xromosomada joylashgan. YAshil rangli nar kanareykalar jigarrang patli moda kanareykalar bilan chatishtirilganda, keyingi avlodda olingan kanareykalarning 50% i nar va 50% i moda bo’lgan. Har qaysi jinsga mansub qushlarning 50% i yashil va 50% i jigarrang bo’lgan. CHatishtirish uchun olingan va chatishtirishdan keyin olingan kanareykalarning genotipini aniqlang.


180-masala. Kanareykalarda patning yashil bo’lishini belgilovchi B geni va jigarrang bo’lishini ta’minlovchi b geni jins bilan birikkan holda nasldan - naslga o’tadi. Boshida kokilning bo’lishini belgilovchi C geni va kokilsizlikni belgilovchi c genlari autosomada joylashgan.
1) yashil, kokilli kanareyka xo’rozi jigarrang, kokilsiz kanareykalar bilan chatishtirilganda, F₁, F₂ va har ikkala F_B da qanday natija olish mumkin? Teskari chatishtirish o’tkazilsa-chi?
2) yashil, kokilsiz kanareyka xo’rozi jigarrang, kokilli makiyon bilan chatishtirilganda quyidagi natija olingan: 1 ta jigarrang, kokilli xo’roz; 1 ta jigarrang, kokilsiz; 2 ta yashil, kokilli makiyon kanareykalar olingan. Ota-ona kanareykalarning genotipini aniqlang.
3) har ikkala ota-ona kanareykalar yashil, kokilli bo’lgan. Ularning ikkita jo’jasidan bittasi yashil, kokilli xo’roz va bittasi jigarrang, kokilsiz makiyon bo’lgan. Ota-ona kanareykalarning genotipini aniqlang.